Katholieke Vereniging voor Oecumene

Wat hebben “de kerken” in het publieke domein te vinden? Zijn ze er überhaupt nog en als ze er zijn, hebben ze dan iets te melden? De uitnodiging om deze bijdrage te schrijven heeft het nadrukkelijk over “de rol van de kerken in het publieke domein” en vraagt mij omdat ik wel eens een theologische mening geuit heb in dat domein.

Op 26 oktober 2017 werd in de Nicolaikerk in Utrecht een symposium gehouden over de betekenis van de stellingen van Maarten Luther in verleden. Katholieke en protestantse kerkleiders gingen hierover met elkaar in gesprek. Het werd een mooie dialoog. Op deze pagina publiceren we de inleidingen die de aanzet vormden voor het gesprek (redactie).

Mijn begrip van Luther baseer ik op zijn vroege geschriften. Het viel me op dat de beroemde stellingen die hij (volgens de legende) op de kerkdeur had gespijkerd, vaak worden genoemd als “het begin van de Reformatie”, maar dat ze zelden worden geciteerd. Dat hangt volgens mij samen met de grote afstand die Luther scheidt van de Nederlandse (calvinistische) protestanten, als het gaat om ambtsopvatting, sacramenten en liturgie. Het samengaan van de kerken in de PKN heeft een kwalitatieve sprong gemist door de Lutheranen zo weinig ruimte te bieden in het geheel van de protestantse kerk. Ik ga dus wél op enkele van zijn stellingen in, die volgens mij niet als het begin van de Reformatie kunnen worden begrepen.

Op 26 oktober 2017 werd in de Nicolaikerk in Utrecht een symposium gehouden over de betekenis van de stellingen van Maarten Luther in verleden. Katholieke en protestantse kerkleiders gingen hierover met elkaar in gesprek. Het werd een mooie dialoog. Op deze pagina publiceren we de inleidingen die de aanzet vormden voor het gesprek (redactie). 

De 95 stellingen zijn gericht tegen de aflaat. Dat de aflaathandel niet deugde is inmiddels wel duidelijk, niet alleen voor protestanten. Ook de Rooms-Katholieke Kerk heeft deze misstand snel uitgebannen. Het protestantisme reikt echter verder dan de aflaathandel. Het gaat om de wijze waarop mensen vrijspraak verkrijgen. Die krijg je niet door een aflaatbrief te kopen. Die krijg je alleen doordat God zelf je vrijspreekt. Het gaat om de persoonlijke relatie tussen Christus en ons, waarin we zijn vergevende liefde ontvangen en ervaren. Het gaat tussen God en mij en daarvoor is geen bemiddeling van een priester, van een paus of van heiligen voor nodig. Ik ben alleen afhankelijk van Christus en niet van een ander mens. Het is het hart van het orthodoxe protestantisme.

Op 26 oktober 2017 werd in de Nicolaikerk in Utrecht een symposium gehouden over de betekenis van de stellingen van Maarten Luther in verleden. Katholieke en protestantse kerkleiders gingen hierover met elkaar in gesprek. Het werd een mooie dialoog. Op deze pagina publiceren we de inleidingen die de aanzet vormden voor het gesprek (redactie)

Een heel jaar (vanaf 31 oktober 2016) hebben we als christenen volop gelegenheid om stil te staan bij 500 jaar Reformatie. Paus Franciscus maakte vorig jaar in het Zweedse Lund de start van de herdenking van 500 jaar Reformatie mee. Hij benadrukte dat katholieken en lutheranen dit jaar voor het eerst in gezamenlijkheid stilstaan bij de Reformatie.

Op zondag 29 oktober zal na de dienst in de Nicolaikerk (aanvang 10.00 uur) te Utrecht een bijzondere tentoonstelling worden geopend: ‘Tussen hoop en vrees: christendom in het Midden-Oosten en de Kaukasus’. 

Terwijl katholiek en protestant zich opmaakt voor de herdenking van 500 jaar Reformatie, is het goed om te beseffen dat de Reformatie niet de eerste scheur was die zich voltrok in het Lichaam van Christus en ook niet de laatste. De breuk met het Jodendom en de breuk met de Kerk van het oosten gingen daaraan vooraf. De Reformatie zelf is een repeterende breuk geworden, die nog steeds niet tot een afronding is gekomen.

In september 2014 publiceerde ik als referent voor Kerk en Samenleving binnen de Nederlandse bisschoppenconferentie de brief Hebben wij iets met elkaar?. De brief is in samenspraak met vertegenwoordigers van organisaties binnen het katholieke middenveld geschreven. Het centrale thema vormt de samenhang binnen onze samenleving.

Afgelopen vrijdag 6 oktober was er een boeiende inspiratiedag over 'Lectio divina' in de Abdij van Berne. Intensief en meditatief de Bijbel lezen, door protestanten, katholieken en anderen, in dit herdenkingsjaar 2017 van 500 jaar Reformatie.

Ik hoop dat de herdenking van de Reformatie de theologie en spiritualiteit van de Reformatie weer relevant laat zijn. Wat dat betreft, heeft ook de Reformatie een reformatie nodig. Ik bedoel dat het vuur en de glans van de Reformatie in het kerkelijk leven van de Reformatie ook veelal is weggeëbd, zodat het levende geloof kwijnt en gestolde vormen zijn overgebleven.

Als de berichten kloppen, die de kranten noemt over de doelen van het nieuwe kabinet, zal Nederland komende jaren hard aan de slag gaan om de internationale afspraken na te komen. Het nieuwe kabinet zou de doorwerking van de gestelde milieudoelen willen registreren in meetbare cijfers. En dat kan verstrekkende gevolgen hebben. Op dit moment onderneemt Nederland nog onvoldoende klimaatactie blijkt uit een onderzoek van de OECD (letterlijk: de Organisatie voor Economische Coöperatie en Ontwikkeling).