Katholieke Vereniging voor Oecumene

Perspectief 2022-59

In de oecumenische theologie is de samenhang tussen de liturgische traditie en de geloofsleer, lex orandi – lex credendi, een belangrijk principe om overeenkomsten en verschillen tussen kerkelijke tradities op het spoor te komen. In de jaren tachtig van de vorige eeuw zocht een dialoogcommissie in Nederland op basis van de vergelijking van liturgische teksten naar overeenstemming over de Maaltijd des Heren en het Kerkelijk Ambt. Het gelijknamige eindrapport van deze commissie waarin ook de Oud-Katholieke Kerk vertegenwoordigd was verscheen in 1989.

Dit nieuwe nummer van Perspectief is een geschenk van het Oud-Katholiek Seminarie en de Oud-Katholieke Kerk in Nederland. Het bevat de teksten van een avondsymposium “Lex orandi lex credendi in oecumenisch perspectief” dat op 28 juni jl. in Utrecht werd gehouden. Het symposium ging over de theologie van Herwig Aldenhoven, een prominente Oud-katholieke theoloog uit de vorige eeuw, die systematische theologie en liturgie doceerde aan de Oud-katholieke Theologische Faculteit in Bern en die een belangrijke rol speelde in de internationale dialoog die de Oud-katholieke Kerk tussen 1971 en 1987 met de Orthodoxe Kerk voerde. Aanleiding voor het symposium was de publicatie van een selectie van artikelen van Herwig Aldenhoven in een kloeke band onder de titel “Lex orandi – Lex credendi; Beiträge zur liturgischen und systematischen Theologie in altkatholischer Tradition”. Het is een mooie, verzorgde uitgave, uitgebracht bij uitgeverij Aschendorff in Münster en samengesteld door prof. dr. Urs von Arx en met medewerking van Georgiana Huian en prof. dr. Peter-Ben Smit.

In deze uitgave brengen we de teksten van dit symposium plus de tekst van het afscheidscollege dat Herwig Aldenhoven op 27 april 2001 in Bern heeft gegeven. Deze rede werd voor het eerst gepubliceerd in bovengenoemde bundel Lex orandi – Lex credendi. Peter-Ben Smit vertaalde de tekst in het Nederlands.

Gisteren was ik bij de boekpresentatie van het bijzondere boek van Fred van Iersel: "Een leven lang Lourdes. Ervaringen en reflecties met mijn dood voor ogen". Ik had de eer het voorwoord te mogen schrijven. We kennen elkaar uit Pax Christi waar hij twee jaar Algemeen Secretaris was. Daarna vrienden geworden voor altijd. Nu heeft Fred een dodelijke ziekte en beidt zijn tijd.

Ik had de eer het voorwoord te mogen schrijven: "Dit boek is het verhaal 'berg op' in het leven van een gelovig, lichamelijk gehandicapt man die ernstig ziek is, die evenwel gezegend is met een sterk karakter en een scherpe geest." Een boek over zijn jeugd, zijn handicap, levensstrijd, o.m. over zijn band met de vredesbeweging waaruit hij zich 'verstoten' voelde, zijn bijzondere relatie met het pastoraat voor militairen, zijn vredestheologie, zijn bijzondere beschouwing van de figuur van Maria , die voor hem als "pofeet" een Bron van Kracht is. Zeer bijzonder, zeer aanbevolen: Een leven lang Lourdes

Van 31 augustus tot en met 8 september werd in het Duitse Karlsruhe de 11^e algemene vergadering van de Wereldraad van Kerken gehouden. Ongeveer 4.400 vertegenwoordigers van kerken afkomstig uit alle delen van de wereld namen eraan deel. De Wereldraad van Kerken is met 352 lidkerken het grootste oecumenische forum ter wereld. Het is bijzonder dat de Wereldraad er steeds weer in slaagt christenen uit de hele wereld eens in de acht jaar in zo’n grote conferentie bij elkaar te brengen en de mogelijkheid biedt tot open uitwisseling in een sfeer van vertrouwen, verbonden in het geloof en gedragen door gebed. Ik beschouw het als een groot voorrecht dat ik als rooms-katholieke voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland aan deze bijeenkomst kon deelnemen. Immers de Rooms-Katholieke Kerk is geen lid van de Wereldraad, wel een actieve en belangrijke partner van de Wereldraad. De Pauselijke Raad voor de Eenheid van de Christenen had een sterke afvaardiging gestuurd onder leiding van kardinaal Kurt Koch. Uiteraard was ook de Rooms-Katholieke Kerk uit Duitsland goed vertegenwoordigd. 

Overeen 2021-48

Wat vermag de liefde van Christus in beweging te brengen. Het motto van de 11e algemene vergadering van de Wereldraad van Kerken in Karlsruhe had als mottio: De liefde van Christus beweegt de wereld tot verzoening en eenheid. In dit nummer van Overeen vertellen auteurs vanuit verschillende invalshoeken wat dat voor hen betekent. Geert van Dartel blikt terug op zijn dienstverband bij de vereniging dat in het teken stond van het werk voor de eenheid van de Kerk. Marcel Sarot schrijft over de theologische betekenis van de liefde van Christus. Mariet Rijk vertelt dat je je in je persoonlijk leven gedragen mag weten door Gods liefde. Hanneke Steetskamp schrijft over de betekenis van liefde voor het leven in een gemeenschap, v. Theodoor van der Voort vertelt waarom de liefde van Christus vandaag een primaire opdracht is voor de Orthodoxe Kerken. Fred van Iersel schrijft over de impact van der vrede van Christus in deze wereld. Tenslotte schetst Fokke Wouda, per 1 september 2022 aangetreden als coördinator bij de vereniging, wat hij van nieuwe taken hoopt en verwacht. 

Perspectief 2022-58

In juni 2022 presenteerden de Nederlandse bisdommen en de Konferentie van Nederlandse Religieuzen (KNR) de eerste oogst van het Synodale Proces in ons land. Alle scepsis vooraf ten spijt was de oogst van een jaar samen op weg gaan veel groter dan verwacht. Het is bemoedigend en een teken van hoop dat er in de bisdommen, parochies en bij religieuzen zo veel in beweging is gekomen. Dat is terug te lezen in de openbare verslagen.

Begin september vindt in het Duitse Karlsruhe de 11^e algemene vergadering van de Wereldraad van Kerken plaats. Deze bijeenkomst is het forum waar christenen uit alle hoeken van de wereld elkaar ontmoeten om met elkaar te spreken over de vragen en noden van onze tijd. De Rooms-katholieke Kerk is geen lid van de Wereldraad, maar werkt op belangrijke terreinen wel nauw met de Wereldraad samen: bij de voorbereiding van de Gebedsweek voor de Eenheid in januari, in het werk voor de eenheid van de Kerk in de Commissie Geloof en Kerkorde, in de inzet voor gerechtig en vrede in onze wereld. In Karlsruhe zal een delegatie van de Pauselijke Raad voor de Eenheid aanwezig zijn.

Het boek “Mannen in Marcus” van Peter-Ben Smit, bijbelwetenschapper en oud-katholiek theoloog, dat eerder dit jaar bij de VU University Press verscheen, is een intrigerend boek. Ook een boek dat je een beetje in verwarring brengt. Dat begint al met de afbeelding van het Venusteken op de omslag, een vondst van de uitgever. Het symbool voor vrouwen op een boek over mannen?

Het gesprek over de Kerk wordt gedomineerd door kerken met uitgewerkte opvattingen over kerk, ambt en sacrament. De neerslag daarvan is te vinden in talrijke oecumenische dialogen die kerken vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw met elkaar gevoerd hebben. Het Limarapportover Doop, Eucharistie en Ambt (1982) en het document “De Kerk – op weg naar een gemeenschappelijke visie” (2013) worden daar, hoewel niet uitsluitend, door gekenmerkt.

De preek die pastor Anton ten Klooster op 15 augustus in een kerkdienst in Cothen hield, was mede aanleiding voor de oecumenische bezinningsavond die 31 mei georganiseerd wordt door het Beraad van Kerken van Wijk bij Duurstede. Iedereen is welkom.

Op de vergadering van het hoofdbestuur van de Katholieke Vereniging voor Oecumene gaf bestuurslid Martin Los zijn visie op het boek "Maria, icoon van de genade" van de protestantse theoloog prof. dr. Arnold Hijgen. Hieronder publiceren we de tekst van de inleiding van Martin Los die goed aansluit bij het laatste nummer van het tijdschrift Perspectief dat geheel gewijd was aan dit boek.