Katholieke Vereniging voor Oecumene

Jaarverslag 2019-2020

 Jaarverslag van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord September 2019 - Augustus 2020

Op vrijdagmiddag 2 oktober jl. hield de Katholieke Vereniging voor Oecumene een studiemiddag over godsdienstvrijheid in het Midden-Oosten. Spreker was  prof. dr Herman Teule. Herman Teule is professor-emeritus oosters christendom van de Nijmeegse Radboud Universiteit en tevens professor-emeritus van de Katholieke Universiteit Leuven, alwaar hij nog steeds actief is voor de Faculteit van Theologie en Religieuze Studies. Zijn werkterrein is met name het christendom in het Midden-Oosten.

In de figuur van kardinaal Willebrands komen tal van lijnen samen. Om te beginnen de ontwikkeling van het katholicisme in Nederland en zelfs wereldwijd, dat mee onder zijn invloed en door zijn ingrijpen evolueerde van een gesloten en defensief bolwerk, naar een kerk die vanaf de jaren 1960, met het Tweede Vaticaans Concilie, het pad naar dialoog insloeg.

Yasmin Haidar heeft een mooi boekje geschreven over hoe ze eens in Syrië leefde en nu in Nederland woont. Yasmin Haidar vertelt haar relaas op een onderhoudende manier. Het boekje is prettig leesbaar. Het bestaat uit verhalen die zijn geschreven en afzonderlijk gepubliceerd (in het tijdschrift Vrouwen voor Vrede) tussen 2015 en 2018. Het boekje is deels een neerslag van het zoeken van een identiteit vanuit twee werelden, de Syrische en de Nederlandse.

Jaargang 67 Nummer 4

Dit jaar is het 50 jaar geleden dat in de Verenigde Staten de “Orthodoxe Kerk in Amerika” (Orthodox Church in America, OCA) werd opgericht. Ook 50 jaar terug werd monnik Herman van Alaska heilig verklaard. Hij geldt als de grondlegger van de (Russische- maar thans onafhankelijke) Orthodoxe Kerk op het Noord-Amerikaanse continent. Over hem, zijn leven en actualiteit gaat dit artikel van Huub Vogelaar in Pokrof 2020-4.

Het bevorderen van vrede en verzoening behoort tot de kern van een christelijke levenshouding. Hoewel de wens tot vrede op ieders lippen ligt, op de eerste plaats bij hen die lijden onder oorlog en geweld, wordt onze wereld de hele geschiedenis door onverminderd door conflicten en oorlogen geteisterd. Doopsgezinden en Katholieken gingen hierover in de jaren negentig met elkaar in dialoog. Het leverde een interessant rapport op dat nu opnieuw in het Nederlands is uitgegeven. De vertaling is door Peter Nissen grondig gecorrigeerd. Aanleiding voor deze uitgave was een ontmoeting in 2019 tussen katholieke en doopsgezinde theologen over de inzet van kerken voor vrede. Fred van Iersel (RK) en Anne-Marie Visser (Doopsgezinde Broederschap) schreven een inleiding bij deze tekst. Fred van Iersel voegde er nabeschouwing aan toe. Geert van Dartel, voorzitter van de Raad van Kerken, schreef het voorwoord.

Overeen 2020-44

Hoop en verwachting, gebed en navolging vormen de rode draad in het nieuwe nummer van Overeen. We hebben dit nummer gemaakt met het oog op Willibrordzondag. Het thema ‘Samen de Heer tegemoet’ is ontleend aan de parabel over de wijze en dwaze maagden (Mt. 25,1-13). De afbeelding op de poster (pag. 8) ontdekten we bij toeval, zo kwamen we de kunstenaar Ain Veres op het spoor. We openen dit nummer met een interview met hem. Veres vertelt openhartig over zijn leven, zijn bekering en de religieuze kunst die hij maakt. Tijdens de pandemie zijn online vieringen gewoon geworden. Pastoor Rudolf Scheltinga van de oud-katholieke parochie Ste. Agnes vertelt over zijn ervaringen met het online getijdengebed. De bijdrage van mgr. dr. Gerard de Korte gaat over de betekenis van de hoop en het leven vanuit verwachting juist nu we met onze kwetsbaarheid worden geconfronteerd. Diaken Colm Dekker van de Sant'Egidio Gemeenschap in Amsterdam richt de blik op de meest kwetsbaren in onze samenleving: vluchtelingen zonder papieren. Met een bijdrage van diaken Rob van Uden over een nieuwe uitgave van de Navolging van Christus en de aankondiging van de jaarvergadering van de Katholieke Vereniging voor Oecumene op 6 november a.s. sluiten we dit nummer af.

De vraag die na lezing van het boek van Olivier Roy ‘Is Europa nog christelijk’ overblijft is of er nog toekomst is voor religie in Europa. Roy (1949) is een Franse politieke wetenschapper die zich intensief heeft bezig gehouden met de studie van de Islam. In dit boek dat dit jaar in Nederlandse vertaling door KokBoekencentrum werd uitgegeven, gaat Roy in op de betekenis van de christelijke religie voor Europa. De islam komt pas aan het einde van het boek aan de orde.

Waarom zou je je, wanneer je betrokken bent bij de (christelijke) oecumene, willen verdiepen in een bundel artikelen over aandacht voor de spirituele kant van ziek-zijn en zorgverlening? Misschien gewoon omdat we allemaal sterfelijke mensen zijn en de ‘zinvraag’ zich het scherpst aandient wanneer je vanzelfsprekendheden – bijvoorbeeld je gezondheid of die van je dierbaren – op de tocht staan. En de religieuze mens, volgens het boek Genesis geschapen naar Gods beeld en gelijkenis, dan de vraag naar God stelt. Met woorden en beelden uit de eigen geloofstraditie en de eigen persoonlijke geschiedenis.

In 1559 werden op verzoek van koning Philips II door de bisschop van Rome, paus Paulus IV, nieuwe bisdommen opgericht in de Nederlanden. Utrecht werd aartsbisdom en daarmee verbonden werden Groningen, Leeuwarden, Deventer, Haarlem en Middelburg. Brabant en Limburg kwamen bij Luik. Deze “katholieke” kerkelijke reformatie kwam te laat. Ondanks de komst van Alva met zijn soldaten lukte het niet om de volksopstand te beëindigen. Van een pacificatie was geen sprake. Al helemaal niet op godsdienstig gebied. Het bisdom Haarlem werd in 1592 formeel opgeheven. Het bisdom Deventer ook. De laatste bisschop van Haarlem werd nog naar Deventer overgeplaatst, maar hij stierf daar een maand na zijn verhuizing. Ook Utrecht verdween in 1580 als aartsbisdom na 21 jaar.