Perspectief 2025-63: Zeventien eeuwen Concilie van Nicea

Prof. dr. Marcel Sarot, voorzitter van de Katholieke Vereniging voor Oecumene introduceert het boekje van Peter Nissen Samen beraden, samen geloven, samen vieren: Zeventien eeuwen concilie van Nicea, en typeert de artikelen van dit nummer.

Ds. Renate Japenga laat goed zien waarom juist het christologische deel van het Nicenum door veel mensen wordt gewaardeerd: de woorden ‘God uit God, Licht uit Licht, Waarachtig God uit waarachtig God, een van wezen met de Vader’ hebben, met hun herhaling, een grote zeggingskracht en blijven in het geheugen hangen. Daarom lenen zij zich voor gebed.

Ds. Arjan Plaisier betoogt dat het belangrijk is dat deze identity marker van de vroege kerk spreekt over het ene geloof van de ene ongedeelde kerk.  Als wij deze woorden uitspreken in de verdeelde kerk van onze tijd, zijn zij een blijvende herinnering dat wij door schisma en scheuring een deel van onze christelijke identiteit zijn kwijtgeraakt. Tenslotte brengt Plaisier naar voren dat Nicea ook politieke consequenties heeft.

Dr. Martijn Pouw gaat het meest direct in op de brochure van Peter Nissen. Waar Nissen beklemtoont dat de regels waaraan een concilie onderworpen is aan verandering onderhevig zijn, beklemtoont Pouw liever de continuïteit: altijd waren de deelnemers aan een concilie op zijn minst deskundig. De brede consultatie van alle gelovigen zoals die nu in het synodaal proces plaatsvindt, is daarom een novum, aldus Pouw. Waar Nissen benadrukt dat de Kerk mensenwerk is, corrigeert Pouw dat zij ‘in de kern bestaat uit de vereniging van God met mensen.’ Pouw beklemtoont ook het werk van de Heilige Geest, ook in lekengelovigen, en dat het goed is dat hier nu meer aandacht voor is. Tenslotte onderstreept hij het belang van levensheiliging.

Drs. Geert van Dartel reflecteert op het vorig jaar verschenen gezamenlijke document van de Duitse Bisschoppenconferentie en de Evangelische Kerk van Duitsland: Mehr Sichtbarkeit in der Einheit und mehr Versöhnung in der Verschiedenheit – Zu den Chancen einer prozessorientierten Ökumene (Bonn: Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, 2024). Deze inleiding dateert niet van dezelfde bijeenkomst als de andere hier gepubliceerde inleidingen, en zij gaat ook niet over de geloofsbelijdenis van Nicea. Toch is er wel een duidelijk verband met de drie andere inleidingen: Van Dartel laat zien hoe het Nicenum in Mehr Sichtbarkeit in der Einheit und mehr Versöhnung in der Verschiedenheit functioneert in een actueel oecumenisch gesprek: de notae ecclesiae van de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel fungeren ook hier als uitgangspunt.