Katholieke Vereniging voor Oecumene

De afgelopen eeuwen heeft de mensheid ongebreideld gebruik gemaakt van de natuur. Het westerse christendom rechtvaardigde dit tot voor zeer kort met de opvatting dat de mens centraal staat in de schepping en heerser is over de natuur. Het mensgerichte wereldbeeld is inmiddels zo vanzelfsprekend geworden voor iedereen die in onze cultuur opgroeit, dat we er zelden nog bij stilstaan.

Bij gelegenheid van de uitgave van de Nederlandse vertaling van 'Communion and Otherness', één van de belangrijke werken van John Zizioulas uit 2006, organiseerden de Katholieke Vereniging voor Oecumene, uitgeverij Skandalon, de Tilburg School of Theology en de Vereniging voor Theologie op 17 mei 2019 in Utrecht een drukbezocht symposium. Vijf jaar werkte zr. Hildegard Koetsveld o.s.b. (foto) aan de vertaling.

In dit nummer van Perspectief komen twee grote thema’s aan bod: de interreligieuze verhoudingen en de situatie van christenen in Syrië en Irak én de complexe kerkelijke en politieke verwikkelingen rond Oekraïne. We openen dit nummer echter met een bijzondere bijdrage van Mor Polycarpus, de Syrisch-orthodoxe aartsbisschop van Nederland. Op een symposium van het Instituut voor Oosters Christendom gaf hij onlangs zijn visie op de uitdagingen en kansen van de over de wereld verstrooide Syrisch-orthodoxe gemeenschappen. De beschouwing van Mor Polycarpus is een uiting van hoop en vertrouwen in de toekomst van de Syrisch-orthodoxe en wellicht ook richting wijzend voor andere orthodoxe kerken en tradities.

Naar aanleiding van de publicatie over Maria van de Raad van Kerken die onlangs verscheen, stuurde Jeannette van Andel, één van de dragende krachten van het Landelijk Oecumenisch Platform (LOP - 1988-2014), de tekst van een meditatie over Maria die zij op 2 april 2003 heeft uitgesproken bij een vesper in de veertigdagentijd. Omdat het zo'n mooie tekst is, publiceren we die graag in aansluiting op de bespreking van de publicaties over Maria. Bij de meditatie scheef Jeannette een gedicht dat later door haar broer Wout van Andel (www.woutvanandel.nl) op muziek is gezet. Met toestemming van beiden stellen we ook de bladmuziek beschikbaar voor koren en liefhebbers (Redactie).

Binnen de Nederlandse oecumene is er ruimte ontstaan voor een oecumenische bezinning op en gesprek over Maria. De aanzet daartoe werd enkele jaren geleden gegeven door het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit. Onlangs publiceerde de Raad van Kerken in de reeks oecumenische bezinning een themanummer over Maria. Tegelijkertijd verscheen een kleine liedbundel met Marialiederen.

Tussen de Evangelische Kerk van Kurhessen Waldeck, de Protestantse Kerk van Zuid-Nederland en het bisdom 's-Hertogenbosch bestaat een hechte oecumenische vriendschap. Ieder jaar is er in de week van Pasen een meerdaagse ontmoeting. Dit keer was de drie daagse Tagung van 23 t/m 25 april 2019 in Hofgeismar. Ditmaal dus weer in Duitsland, verzorgd door de Evangelische Kirche Kurhessen-Waldeck (EKKW). In Hofgeismar ligt een prachtig complex wat door de kerk gebruikt wordt voor congressen, synodevergaderingen, seminarie etc.

‘We voelen ons steeds meer bedreigd door de aanwezigheid van de ander’, schrijft Ioannis Zizioulas. Om een uitweg te vinden uit het individualisme, neemt Zizioulas zijn lezers mee naar het dogma van de goddelijke drie-eenheid.

Het is niet zomaar een boek, Gemeenschap en andersheid, geschreven door de Grieks-orthodoxe theoloog Ioannis Zizioulas (1931). Afgelopen week verscheen het in een Nederlandse vertaling, op 17 mei wordt er een symposium aan gewijd (zie kader) met tal van sprekers. Gemeenschap en andersheid is een type boek dat je ‘fundamenteel’ moet noemen: Zizioulas, vertegenwoordiger van de oosterse orthodoxie, gaat met een zeldzaam soort grondigheid in op de vraag wie de mens eigenlijk is: een wezen dat zich onderscheidt van medemensen én in gemeenschap met anderen leeft.

Link naar de recensie in het Friesch Dablad

De Bijbel kun je op veel manieren benaderen. Dr. Magda van der Ende, protestants theologe, vredeswerker in Srebrenica (Bosnië) en kenner van de Kabbala, vond in de levensboom van de Kabbala, de joodse mystieke traditie, een weg om haar inzichten in de betekenis van de Bijbelse verhalen onder woorden te brengen. Haar door uitgeverij Van Warven fraai uitgegeven boek Zeg me, wie ben je... gaat over tien Bijbelse vrouwen die geplaatst worden op de structuur van de levensboom. In beeldhouwer Thijs Kwakernaak vond Van der Ende een tochtgenoot bij dit langjarige onderzoek. De verhalen inspireerden hem tot het maken van tien beelden uit verschillende soorten hout. In het boek zijn prachtige afbeeldingen in kleur van de tien vrouwen opgenomen.

p. Jan van der Zandt m.s.c. is landelijk coördinator van het pastoraat voor woonwagenbewoners in Nederland. Als geen ander kent hij deze gemeenschappen. In samenwerking met het Missionair Service Centrum in Tilburg nam hij het initiatief om ervaringen en verhalen van Roma en Sinti op schrift te stellen. Er zijn tot nu drie kleurrijke "levenswerkboeken" over Roma en Sinti in Nederland verschenen.

In het nieuwe nummer van Perspectief vindt u de teksten van drie synposia die de Katholieke Vereniging voor Oecumene in het afgelopen half jaar heeft gehouden. Drie grote thema's worden hierin belicht: 1. Het herstel van kerkgemeenschap: hoever zijn we nu eigenlijk? 2. De gaven en de vruchten van de Geest in oecumenisch verband en 3. Dordt en Franciscus over de bestemming van de mens.

Geluiden als zou er geen vooruitgang of leven in de oecumenische theologie zitten, kunnen we hiermee weerspreken. De drie thema's worden door theologen van verschillende kerken op oecumenische wijze voor het voetlicht gebracht. Het is goed te zien dat een jonge generatie theologen klaar staat om de fakkel van de oecumene in Nederland over te nenen. In dit nummer brengen we bijdragen van enkele jonge auteurs.