Katholieke Vereniging voor Oecumene

Overeen 2021-46

Bronnen van het religieuze leven in Oost en West, was het thema dat ons voor ogen stond bij het maken van dit nummer van het communicatieblad. Het religieuze leven lijkt uitgebloeid, maar toch als we ons niet vergissen kunnen we toch weer nieuwe twijgen zien opkomen. We kijken ver terug in dit nummer en beginnen met enkele bijdragen van Leo van Leijsen over Antonius de Grote die wel de vader van het kloosterleven wordt genoemd. Mor Polycarpus, aartsbisschop van de Syrisch-Orthodoxe Kerk schrijft over de verwevenheid en verwantschap tussen de Koptische en Syrisch-Orthodoxe traditie. Meletios Webber gaat heel persoonlijk in op de kenmerken van het religieuze leven in de Byzantijns-Orthodoxe traditie. Dom Bernardus wijst op de liefde van Christus die niet alleen in de monnik, maar in iedere gedoopte en in de gemeenschap van de Kerk vrucht wil dragen. Emmanuel Pannier, tenslotte, vertelt hoe in de Gemeenschap Chemin Neuf het religieuze leven nieuwe vruchten draagt. Mocht u meer willen horen en leren over de bronnen van het religieuze leven in Oost en West of over Oosters-christelijke visies op menselijke waardigheid, geef u dan vooral op voor één van de online bijeenomsten die we dit voorjaar aanbieden. 

Jaargang 68 Nummer 1

Dit artikel gaat over een onderzoek door Nathan Noorland naar dooperkenning en de betekenis van het doopsel in de Russisch-orthodoxe Kerk.

Het onderzoek

Hoe gaat men om met het erkennen van een doopsel dat in een kerkgemeenschap buiten de Oosters-orthodoxe Kerk is bediend. Om praktische redenen werd het onderrzoek beperkt tot de Russisch-orthodoxe Kerk in Nederland. Het werd voor Nathan Noorland een verkenning die bestond uit diepte-interviews met een aantal priesters, het regelmatig meevieren van de Goddelijke Liturgie in verschillende parochies, het meemaken van een doopviering in de doopkapel van Amsterdam en het letterlijk ondergedompeld worden in de vele literatuur over dit onderwerp. Het artikel neemt ons mee in dit onderzoek.

De Katholieke Vereniging voor Oecumene en de Leerstoel “Orthodoxie, Mensenrechten, Vredesopbouw in Europa (PThU, Instituut voor Oosters Christendom, Nijmegen) organiseren dit voorjaar een reeks online publiekslezingen over het concept van menselijke waardigheid in de oorsters-christelijke tradities. De lezingenreeks gaat over inhoud, mogelijkheden en problemen van de oosters-christelijke antropologie ten aanzien van menselijke waardigheid en mensenrechten.

Zondagmiddag 24 januari om 14.00 uur was er een zoommeeting over de biografie van kardinaal Willebrands, geschreven door Karim Schelkens. Omdat ik als pastor in Almelo de kardinaal enkele keren ontmoet heb in verband met de toediening van het Vormsel, wilde ik het boek kopen en gelijk gaan lezen. Het is prachtig geschreven. Het leest vlot weg. Het is zelfs hier en daar spannend. Al lezende raakte ik ervan doordrongen dat ik een man ontmoet had van groot kerkhistorisch belang en van wereldformaat. Zelf zou hij dat niet gezegd hebben. Zijn enige wens was de kerk van Christus te dienen in heel zijn veelvormigheid.

‘Dit Webinar geeft hopelijk een nieuwe impuls aan de vredestheologie en het gesprek in de kerken over de inzet voor vrede’. Dit zei Fred van Iersel, voorzitter van de Beraadgroep Kerk en Samenlevingsvragen na afloop van het symposium ‘Samengeroepen om Vredestichters te zijn, dat op woensdag 20 januari jl. onder auspiciën van de Raad van Kerken plaatsvond. Aanleiding was de heruitgave van het verslag van de Internationale Dialoog tussen Rooms-Katholieken en Dopersen tussen 1998 en 2003.

Perspectief 2021-50

In 2019 publiceerden Bram van Beek en Herwi Rikhof in het boek Wij geloven een gezamenlijk commentaar op de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel uit 381. Op 6 november 2020 hiled de Katholieke Vereniging voor Oecumene een online symposium over dit boek. Sprekers waren Dr. Eric Bouter en Mgr. dr. Gerard de Korte. Daarna vond een uitvoerig debat plaats met de auteurs en de inleiders. Deze perspectief is hiervan een neerslag. Naast de bijdragen van het online symposium publiceren we in dit nummer nog twee bijdragen over 'Wij geloven'. 

De Zondag voor de Oosterse Kerken op 2 mei 2020 heeft als motto 'Religieus leven in Oost en West, Antonius als bezieler.'
Antonius (251-356) werd geboren als kind van rijke ouders. Al op jonge leeftijd – na de dood van zijn ouders – trok hij zich terug in de woestijn. Later voegden anderen zich bij hem. Zo lag hij aan de oorsprong van het gemeenschappelijke monastieke leven. Antonius werd bekend als de vader van het religieuze leven.

Vanaf zaterdagavond 16 januari is op https://vimeo.com/500275481 een video te zien die de gezamenlijke kerken van Wijk bij Duurstede hebben gemaakt in het kader van de jaarlijkse Week van gebed voor eenheid. Het filmpje van zeven minuten bestaat uit korte reacties op Jezus' woorden 'Blijf in Mijn liefde, en je zult veel vrucht dragen'. De hervormde gemeente, de baptistengemeente, de protestantse gemeente en de katholieke geloofsgemeenschap hebben elk een eigen inbreng. Ook burgemeester Iris Meerts komt aan het woord.

Voor de gebedsweek voor de eenheid onder de christenen, die zoals elk jaar in de hele wereld van 18 tot 25 januari zal plaatsvinden (Nederland 17-24 januari), zullen we op ons You Tube channel dagelijks het "Gebed voor de Eenheid" laten zien, geïnspireerd door Abbé Paul Couturier en dagelijks gebeden in de Gemeenschap Chemin Neuf.

Het was eind zestiger jaren, kennismakingsperiode bij de Benedictijnen. In de aangrenzende spreekkamer de stemmen van twee heren: de een duidelijk hoorbaar het gesprek leidend, de ander bijna fluisterend commentaar gevend. Totdat de woordvoerder in een daverende lach uitbreekt. Misschien was de zachte stem toch meer aanwezig en zelfs meer leidend dan een toehoorder veronderstelde? De monseigneurs Willebrands en Thijssen bleken meer dan lotgenoten, het waren soul mates die aan elkaar gewaagd waren. Dat valt op te maken uit de biografie van Willebrands met de veelzeggende ondertitel “een leven in gesprek”.  Een boek waarmee de auteur vijftig jaar na dato met zijn historische zorgvuldigheid en betrokkenheid aan een buitenstaander laat weten in welke kritieke periode beide heren zich toen bevonden en kans ziet die buitenstaander erin te betrekken, zonder deze meteen tot insider te maken. Is dat het proces van oecumene?