In de loop van dit jaar verscheen een boek met teksten van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk rond de oecumene: Andriy Mykhaleyko e.a., Einheit: Auftrag und Erbe (Eenheid: opgave en erfgoed). Daarin zijn teksten verzameld uit een tientallen jaren omvattende periode. De teksten geven de oecumenische positie van deze geünieerde oosterse kerk van de Byzantijnse traditie weer. We betreden hier een belangrijk, maar ook pijnlijk terrein van de oecumene tussen de Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk, waarbinnen geünieerde kerken als de Oekraïense Grieks-katholieke een sleutelrol spelen.

De oudste tekst in de bloemlezing is die van maart 1942 van de hand van de toenmalige Grieks-katholieke aartsbisschop van Lwiw (Lemberg) en hoofd van zijn kerk, mgr Andrej Szeptyckyj. Oekraïne was toen bezet door de Duitsers. De laatste tekst is uit december 2009 van de hand van vorig grootaartsbisschop en kerkhoofd, Lubomyr kardinaal Husar, op een moment dat Oekraïne al weer geruime tijd een zelfstandig land was. In heel die lange periode maakte de Grieks-katholieke Kerk van Oekraïne roerige tijden door, waarvan de geboden teksten een goede neerslag vormen als het gaat over de oecumene, de verhouding met andere kerken, met name de orthodoxe.

Visies op verleden en toekomst

Zo vinden we er de reactie van grootaartsbisschop Myroslav Ivan Lubachivskyj  op de verklaring van Balamand (Libanon, 1993), waar een gemengd orthodox/katholieke theologische dialoogcommissie het uniatisme als een achterhaalde vorm van het zoeken naar eenheid formuleerde. Tevens vinden we er bijvoorbeeld ook van de zijde van zowel de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk als van de Oekraïens-orthodoxe Kerk onder Moskou geschriften uit 2006 die ingaan op de synode van 1946 die de Grieks-katholieke Kerk gedwongen deed opgaan in de Russisch-orthodoxe Kerk. Oecumenisch gezien brisante teksten natuurlijk, vanwege de volledig tegengestelde interpretaties van deze synode. Ook vinden we er teksten hoe de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk bij alle kerkelijke verdeeldheid in Oekraïne wegen tot eenheid ziet. Niet dat die ideeën niet zelf weer verschil van mening oproepen van de kant van haar voornaamste partner, de Oekraïens-orthodoxe Kerk onder Moskou. Maar bij dit taaie handwerk dat oecumene heet geldt ook in Oekraïne ‘it’s all in the game’. Inmiddels is een nieuwe kerkleider aangetreden, groot-aartsbisschop Sviatoslav Shevchuk, aan wie het zal zijn de oecumenische 'politiek' van zijn kerk voor de nabije toekomst te behartigen.

Lang

De volledige titel – in vertaling – van het boek is nogal lang: ‘Eenheid: Opdracht en Erfgoed. Bloemlezing van teksten van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk betreffende vragen rond de kerkelijke eenheid, met commentaar.’ Ook de weg naar de eenheid is lang. Dit boek mag als een boeiend tussentijds verslag worden gezien van de belangrijkste stappen die deze Grieks-katholieke Kerk daarop heeft gezet gedurende de laatste kleine 70 jaar.

Andriy Mykhaleyko, Oleksander Petrynko, Andreas-A. Thiermeyer (Hg.), Einheid: Auftrag und Erbe. Anthologie von Texten der Ukrainischen Griechisch-Katholischen Kirche zu Fragen der Kircheneinheit Mit Kommentar (vertaald uit  het Oekraïens), Ukrainian Catholic University Press, Lviv 2012, ISBN 978 966 8197 87 1.

Foto: Zijne Zaligheid Sviatoslav Shevchuk, huidig groot-aartsbisschop (Foto uit boek).