‘De wereld hunkert naar eenheid en verzoening…’

Vreugde en pijn op de weg van de eenheid binnen de Gemeenschap Chemin Neuf 

Mijn eerste ontmoeting met de Gemeenschap Chemin Neuf was in de zomer van 1988 in de Bretagne, Frankrijk. Ter afsluiting van mijn tussenjaar in de Ark Gemeenschap van Jean Vanier wilde ik een stilteretraite volgen en had mij (aangesproken door een lied van Chemin Neuf, wat in de Ark vaak gezongen werd ‘Père qu’ils soient Un’ – ‘Vader, laat ze één zijn’ bij een week met deze katholieke gemeenschap met oecumenische roeping aangemeld, denkend, dat het een stilteretraite was.

 

Stilte was er nauwelijks, maar snel besefte ik, dat God deze ‘vergissing’ (het was een Kanaweek voor echtparen en gezinnen) voor mij gebruikte. Ik was (zelf uit een protestantse familie komend) diep geraakt te zien, hoe katholieke en protestantse leden van deze gemeenschap samen in dienst van echtparen en gezinnen, in dienst van God en Zijn werk, van eenheid en verzoening stonden.

De Gemeenschap Chemin Neuf werd in 1973 in Lyon door pater Laurent Fabre en zes studenten in Lyon op de heuvel van Fourvière in de straat ‘montée du chemin neuf’ gesticht. Evangelisatie en vorming, eenheid en verzoening zijn kenmerkend voor deze kleine gemeenschap met als  spiritualiteit drie pijlers: de oude ignatiaanse traditie, de nieuwe ontdekking van de Heilige Geest en de charismatische vernieuwing, en de hartstocht, voor de eenheid onder de christenen te bidden en te werken. Inmiddels bestaat de Gemeenschap uit ongeveer  2000 leden in een 30-tal landen van de hele wereld en leven zowel celibataire broeders en zusters als ook gehuwde (of singels, die nog hun levensstaat zoeken), in navolging van Christus of in huizen of kloosters, in ‘leefgemeenschap’ of in ‘wijkgemeenschap’ dicht bij elkaar.

‘Scheiding onder de christenen’, zo onderstreept Pater Laurent  vanaf het begin, ‘is het grootste obstakel voor evangelisatie’ en zo kiezen de leden van de Gemeenschap bij hun ‘engagement voor het leven’ (eeuwige professie) niet alleen voor armoede, kuisheid en gehoorzamheid maar ook ervoor, ‘hun leven te geven voor de eenheid onder de christenen’. Concreet betekent dit het dagelijkse samenleven van christenen van verschillende kerken in de huizen van de Gemeenschap. Elke dag nemen wij het gebed van Abbé Paul Couturier op, en bidden om ‘de eenheid die Christus wil, op die manier die Hij wil’, wat betekent dat ik niet probeer de anderen van mijn gelijk te overtuigen en naar ‘mijn kerk te bekeren’, maar te geloven dat de spanning van ons verschil onder het kruis vruchtbaar kan worden voor de weg van eenheid.

 

De vorming, een belangrijke taak binnen de Gemeenschap (drie vormingscentra en zelfs een theologisch instituut in de abdij van Dombes) stelt op prijs dat de docenten vanuit verschillende kerkelijke achtergronden komen en de priesteropleiding (Chemin Neuf heeft sinds 1992 een Religieus Klerikaal Instituut, sinds 2009 van Pauselijke Recht erkend) is duidelijk oecumenisch gericht. Binnen de Gemeenschap weten wij, dat wat ons verbindt, ons geloof in Jezus Christus, sterker is dan dat wat ons scheidt en vanuit deze basis en het gezamelijke leven en gebed durven wij ook moeilijke kwesties zoals Maria, Eucharistie, Avondmaal, ambt en kerk met respect voor elkaar aan te gaan. Het blijft een weg van ‘croix et joie’, van kruis en vreugde, die vaak veel dialoog, gebed en stappen van verzoening vraagt. Het is vast en zeker niet de eenvoudigste weg, maar lijkt ons wel de weg waarop  Jezus zelf ons door zijn gebed in Johannes 17 voorgaat. Wij hebben elkaar in de geschiedenis veroordeeld, vervolgd en zelfs vermoord. Is het nu niet de tijd om als christenen elkaar om vergeving te vragen en samen Jezus te verkondigen in een wereld die zo hunkert naar eenheid, verzoening en vrede?

 

 

Een bijzonder moment waar vreugde en pijn dicht bij elkaar liggen, zijn zeker de vieringen van Eucharistie en Avondmaal, waar wij, uit respect voor de leer van onze kerken voorstellen, de zegen te ontvangen ipv lichaam en bloed, brood en wijn. Elkaar te zegenen en  voor elkaar te blijven bidden opent de weg van eenheid en helpt ons, dicht bij de Heer te blijven in vreugde en pijn.

Voor mij persoonlijk was op deze weg de realiteit van de Berlijnse muur belangrijk. Een muur, die Europa, mijn vaderland, een stad en zelfs twee buren van elkaar scheidde. Het was als een wonder toen in de nacht van 9 op 10 november 1989 de muur viel, en ik was geraakt achteraf te horen, welke rol het gebed van veel mensen erin had gespeeld. Ook de gezamenlijke verklaring van de rechtvaardiging tussen de Lutherse en de Katholieke kerk, 10 jaar later (kort na mijn engagement voor het leven als lutherse zuster in de katholieke Gemeenschap) was voor mij een wonder van de eenheid, een vallen van een muur.

 

Te noemen valt misschien ook nog dat Justin Welby, aartsbisschop van Canterbury en primaat voor de Anglikaanse kerk ons sinds 2014 in zijn paleis, Lambeth palace riep om er als biddende oecumenische gemeenschap zijn dienst mee te dragen en de vorming van jongeren in St Anselm mee te begeleiden. Een bijzonder bemoedigende stap van eenheid. Hij zal ook op het festival ‘Paradise in the City’ in Lodz op de wereldjongerendagen met Chemin Neuf spreken  (zie https://youtu.be/ntagbg8gdHk) waar wij hopen met een gemengde groep vanuit Nederland naartoe te gaan. Dat zijn bruggen van eenheid, die onze kerken nodig hebben.

Toen ik zomer 2008 naar Nederland kwam, om in dienst van de Sint Paulusabdij en de Gemeenschap Chemin Neuf in Nederland te staan, was ik geraakt door de beweging ‘Wij kiezen voor Eenheid’ en haar verlangen, samen als christenen in Nederland getuigen van Jezus te kunnen zijn. De abdij die ons door de broeders Benedictijnen toevertrouwd werd, was sinds oudsher een huis van gebed voor christenen van verschillende kerken. Ik zie het als teken van voorzienigheid van de Heer dat wij in het najaar 2012 gastheer mochten zijn voor het programma ‘opzoeknaargod’ in samenwerking met EO en Jezuieten (gezien de kerkgeschiedenis tussen Jezuieten en protestanten in nederland…) en zo tot vandaag getuigen mogen zijn van de vruchten van dit mooie avontuur. Een van de mooiste retraiten die na de tv-uitzending bij ons gehouden werd, was een Ignatiaanse stilteretraite (met evangelische elementen) met veel jonge deelnemers die voor een derde katholiek, voor een derde protestants (van allerlei kleuren) en voor een derde zonder gelovige achtergrond waren. God deed mooie dingen in deze week en ik ben benieuwd wat Hij nog gaat doen…