Overeen 2003 6

De ondertekening van de Charta Oecu- menica in april 2001 heeft in oecumeni- sche kringen veel enthousiasme gewekt. Ook op de consultatiebijeenkomst die in september plaatsvond in het Duitse Ott- maring was dit enthousiasme merkbaar. Niet verwonderlijk, aangezien daar de ‘oe- cumenische professionals’ bijeen waren. Een belangrijk onderwerp van gesprek was echter in hoeverre de Charta ook tot op het grondvlak van de kerk doordringt. De consultatiebijeenkomst, in de buurt van Augsburg, was georganiseerd door de Conferentie van Europese Kerken (KEK) en de Raad van Europese Bis- schoppenconferenties (CCEE). Dirk Gud- de, beleidsmedewerker op het bureau van de Kerkprovincie was voor Nederland aanwezig. Waar in sommige landen de Charta lauw ontvangen is, omdat men de tekst weinig vernieuwend vindt, is in andere landen de verhouding tussen de kerken zo gespannen dat de oecumenische aanbevelingen van de Charta veel te ver gaan. In veel Oost-Euro- pese landen, zoals in de Oekraïne en Roe- menië zijn er spanningen tussen katholieke en orthodoxe kerken, tot vernieling van kerk- gebouwen aan toe. In zulke situaties is nau- welijks vruchtbare bodem te vinden voor de afspraken die in de Charta zijn vastgelegd. Toch zijn ook hier voorbeelden van positieve ontwikkelingen. Zo hebben de kerken in Slo- wakije een interconfessionele commissie be- noemd die de geschiedenis van de gods- dienstige spanningen moet gaan beschrijven (‘genezing van de herinneringen’). In Honga- rije was de Charta aanleiding voor de kerken om met elkaar in gesprek te gaan. Dit resul- teerde in de plechtige ondertekening van de Charta op 1 oktober. Zo heeft het handvest ook in situaties waar oecumenische contac- ten nog niet erg ontwikkeld zijn haar vruch- ten al afgeworpen. Uit alle landen, ook die waar oecumene meer ingeburgerd lijkt, klonk het geluid dat de Charta in de gemeentes en parochies nog weinig bekend is. Door middel van folders en werkboeken moet daar verandering in ko- men. Mooi voorbeeld van een werkboek is de ‘Arbeitshilfe’ die is uitgegeven door de Duitse Arbeitsgemeinschaft Christlicher Kir- chen (ACK). Om de bruikbaarheid voor pa- rochieavonden te vergroten is een cd-rom toegevoegd met een complete Power-Point- presentatie (tekst en illustratie om op een beeldscherm te projecteren). In Nederlandse parochies of gemeentes trekken avonden over de Charta doorgaans geen volle zalen. Maar is het erg als pa- rochianen en gemeenteleden de Charta niet zo interessant vinden? Ik denk zelf van niet. Eerlijk gezegd is de tekst inhoudelijk niet de boeiendste. Wat de Charta echter bijzonder maakt, is het unieke feit dat zoveel kerken in Europa zich gezamenlijk verplichten tot meer oecumene. De Charta bereikt haar doel niet doordat mensen zich met deze tekst bezighouden, maar als aanleiding voor initiatieven op lo- kaal niveau, vooral wanneer de Charta navol- ging krijgt in het maken van verplichtende af- spraken. Het is echt vruchtbaar als naburige gemeenschappen eens een avond samenko- men om te spreken over de heel eenvoudige vraag: welke afspraken kunnen wij nu maken over wat wij de komende jaren samen willen doen? Het vastleggen van afspraken doet recht aan het verplichtende karakter van de oecumene: ‘Zij die in de naam van Christus zijn gedoopt, zijn geroepen zich te wijden aan het streven naar eenheid’ (Oecumenisch Directorium). Dirk Gudde (beleidsmedewerker oecumene op het Se- cretariaat van de Rooms-Katholieke Kerk) Overeen, nr. 6, januari 2003 4 Afgevaardigden van dertig landen in de congreszaal in Ottmaring. Een voorbeeld-Charta voor lokale gemeenschappen Uit het werkboek van het Duitse ACK (1) Brandpunt voor de plaatselijke oecumene is de liturgie. We verplichten onszelf ertoe regel- matig oecumenische vieringen en gebedsbij- eenkomsten te houden. Deze moeten door hun bijzonder feestelijke karakter voor beide gemeenschappen hoogtepunten zijn in het kerkelijk jaar. (2) De plaatselijke oecumene moet gedragen worden door velen in de gemeenschap. We verplichten onszelf ertoe vooral de actieve ge- lovigen en vrijwilligers in onze gemeenschap- pen steeds opnieuw te winnen voor niet-vrij- blijvende oecumenische samenwerking. (3) De plaatselijke oecumene moet leiden tot beter onderling begrip en wederzijdse accep- tatie door bezinning op de gemeenschappelij- ke grondslagen in de bijbel en op gezagheb- bende tradities. We verplichten onszelf ertoe regelmatig bijeenkomsten te organiseren om de onbekendheid met elkaar verder weg te ne- men. Vorm: wederzijdse bezoeken, bijbelavon- den, geloofsgesprekken, lezingen, cursussen, forumdiscussies. (4) De oecumene kan een spiritueel thuis vor- men voor kerkelijk gemengde groepen, huwe- lijken en families. We verplichten onszelf ertoe activiteiten te ontwikkelen die hierbij passen. Vorm: gezamenlijk bijbellezen, gemeenschap- pelijk gebed, een gedeelde liederenschat en een intensievere diaconale samenwerking. (5) Oecumene is de plaats waar individuele le- vensvragen, het welzijn van wijk, stad of dorp en de samenleving gemeenschappelijk onder- werp van gesprek zijn. We verplichten onszelf ertoe dergelijke dringende vragen in onze ge- meenschappen aan de orde te stellen. We zul- len ons ervoor inspannen gezamenlijk stand- punten in te nemen waar dat nodig is. Vorm: gemeenschappelijke voorlichtings- en discus- sieavonden, kanselboodschappen, publicaties en persverklaringen en gezamenlijk publiek op- treden. (6) Oecumene komt tot ontwikkeling in de le- vendige ontmoeting tussen groepen en mede- werkers. We verplichten onszelf ertoe de con- tacten tussen groepen en werkvelden door ge- zamenlijke activiteiten te bevorderen. (7) Bij de oecumene moeten vanzelfsprekend ook kinderen en jongeren betrokken zijn. Wij verplichten onszelf ertoe de samenwerking tussen scholen, kinder- en jongerengroepen te bevorderen. Vorm: een gemeenschappelijk aanbod voor scholen in de vorm van oecu- menische vieringen. (8) Oecumene wordt verwezenlijkt in gemeen- schappelijke projecten. Wij verplichten onszelf ertoe te benoemen projecten gezamenlijk te doen. (9) Oecumene leeft van gastvrijheid. We ver- plichten onszelf ertoe elkaar uit te nodigen, vooral voor hoogtepunten in het leven van de gemeenschap, niet alleen om aanwezig te zijn, maar ook om eraan deel te nemen. Vorm: be- groeting, gebed, lezing, berichten. (10) Oecumene vraagt om betrokkenheid op elkaar. We verplichten ons ertoe elkaar op de hoogte te houden en voor elkaar te bidden. (11) Oecumene heeft structuren nodig. We ver- plichten onszelf ertoe onze gezamenlijkheid verplichtend vorm te geven, bijvoorbeeld door de oprichting van een plaatselijke Raad van Kerken, vaste bijeenkomsten van pastores, medewerkers of besturen. De ‘Arbeitshilfe’ is uitgegeven door de ACK, tel. 00-31-692470270 ; fax 00-31-6924702730 ; e-mail ackoec@t-online.de , website www.oekumene-ack.de . Oecumene als verplichting Charta Oecumenica