Katholieke Vereniging voor Oecumene

Op 18 juni 2015 kwam Laudato Si’ uit, de eerste encycliek van paus Franciscus. De titel, die zoveel betekent als ‘Geloofd zijt Gij’, verwijst naar het Zonnelied van Franciscus van Assisië waarin hij alle schepselen als één familie bezingt. Dat zet de toon voor de hele encycliek. Paus Franciscus roept op tot diepe verbondenheid met alle mensen en met de gehele schepping.

Bij Kerk in Actie (de diaconale en werelddiaconale werkorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland) lever ik een bijdrage aan theologische bezinning op duurzaamheid. Kerk in Actie is een drager van het Groene Kerken-initiatief (www.groenekerken.nl). Op vraag schrijf ik artikelen of ga soms voor in kerkdiensten. Van dat laatste geef ik in dit artikel een inkijkje met elementen van een preek die ik op Scheppingszondag (25-10-15) in de Protestantse gemeente Huissen (Gld) hield.

Voorafgaand aan de klimaattop in Parijs hebben vele kerkelijke organisaties wereldwijd de handen ineengeslagen om de onderhandelaars te bewegen een goed akkoord af te sluiten. Dit is zeer zeker een oecumenische beweging te noemen. Dit gebeurde op velerlei manieren en vele plekken, met name met pelgrimages. Het verschijnen van de Laudato Si in deze periode is niet alleen in de katholieke kerk een belangrijke oproep voor ecologische spiritualiteit, maar heeft ook vele protestanten een hart onder de riem gestoken.

Voor dit artikel ben ik gevraagd om te vertellen wat mijn motivatie was om met ‘Groen geloven’ te beginnen. Zoals zo vaak is dat een combinatie van vele factoren geweest. Twee springen er echter uit: de bezorgdheid voor de schepping en de geringe aandacht daarvoor binnen de kerk.

Rotterdam. Het is in de jaren tachtig. Ik woon in een franciscaans getinte leefgemeenschap in de havenstad. Franciscaans getint, want er wonen wel twee minderbroeders franciscanen (kloosterlingen), maar de overige leden zijn jonge mensen van divers pluimage, veelal studenten met verschillende religieuze achtergrond. Het is de tijd dat we aan de lijve de verzuring van het milieu meemaken en enkelen van ons doen ook mee aan acties tegen de olievervuiling door Shell in Afrika en voor meer groen in de kale Rotterdamse binnenstad. Met andere woorden: onder de jonge mensen leeft een milieubewustzijn.

In 1997 ging ik in Leuven theologie en godsdienstwetenschappen studeren. Toen reeds, was mijn belangrijkste drijfveer de vaak moeilijke verhouding tussen jodendom en christendom beter begrijpen. Ik wilde, als bachelorstudent meer vat krijgen op de vragen zoals vanwaar het Joodse neen op Jezus? Hoe verhouden christelijk anti-Judaïsme en nazi-anti-semitisme zich tot elkaar? Hoe kunnen we de christelijke particulariteit denken en tegelijk (zoveel mogelijk) recht doen aan het joodse zelfverstaan? Hoe kan de dialoog tussen joden en christenen bijdragen tot verzoening?

In 1951 richtte een kleine, bevlogen groep Nederlandse katholieken de Katholieke Raad voor Israël op. Grote initiator was Toon Ramselaar, praeses van het kleinseminarie Apeldoorn. De oprichters hadden twee doelen voor ogen. Allereerst wilden ze katholieken bewust maken van de Joodse wortels van het christendom. Daarnaast streefden ze naar een nieuwe, positieve verhouding tot het levende Jodendom.

Een nieuwe vorm van interreligieuze dialoog zoals die nu in West-Europa in een stroomversnelling komt vanwege een nieuwe generatie migranten en een heftige vluchtelingenstroom via de Mediterrane regio drukt ons met de neus op de voorgeschiedenis van die contacten in vroegere Europese samenlevingen. Met name die met Joodse en Moslim geloofsgemeenschappen.

Deze week verscheen het nieuwe nummer van het Benedictijns Tijdschrift. Het is helemaal aan oecumene gewijd. De vier bijdragen zijn van prof. dr. Edouard Robberechts, mgr. dr. Johan Bonny, prof. dr. Fred van Iersel en Debie Thomas. Het artikel van mgr. Johan Bonny gaat in op de grote betekenis van de concilietekst 'Unitatis redintegratio' voor de verandering in de verhoudingen tussen de kerken. Op deze site publiceren we de bijdrage van Fred van Iersel in BT die aanvankelijk  voor de rubriek gerechtigheid en vrede van deze website geschreven was. In dit artikel blikt Van Iersel terug op zijn persoonlijke vorming, zijn studie en zijn loopbaan. Ontmoeting en verbondenheid met andere christenen is verrijkende en scherpt het denken. Van Iersel zoekt de verbinding tussen het christelijk sociaal erfgoed en de normatieve tradities van de kerken met het doel de maatschappelijke rol van de kerken te versterken. 

Met deze omineuze of hoopvolle woorden (afhankelijk van de verstaanshorizon) kregen de verkenningsreis-deelnemers het overzicht toegestuurd van het 7 dagen program voorafgaand aan de Jaarvergadering van de oecumenische vredeswerkorganisatie Church & Peace in Prishtina (Kosovo). Thema:  “De vrucht van de gerechtigheid zal vrede zijn” [Jes. 32.17]. De reis voerde van Budapest via Sombor (Servië)-Novi Sad- Belgrado, Montenegro naar de hoofdstad van een omstreden natie.