DEEL 1 12 v. Dr. Michael Bakker Perspectief 2. Diversiteit binnen de gekerstende oikoumene (bewoonde wereld) Het Romeinse rijk had als veel andere veelvolkerenstaten megalomane trekjes. Men beschouwde de grenzen van het rijk als samenvallend met de grenzen van de bewoonde wereld (in het Grieks: oikoumene). Daarbuiten leefden ‘barbaren’. Toen het rijk christelijk was geworden ontstonden er vijf grote jurisdicties met als zetels steden met veel historie, aanzien en macht: Rome, Constantinopel (of Nieuw-Rome zoals de naar keizer Constantijn vernoemde stad ook werd genoemd), Alexandrië, Antiochië en Jeruzalem. Het Westerse deel van rijk had één kerkelijk hoofdcentrum, het Oosterse deel vier. Toen het Westerse deel onder de voet gelopen werd door Germaanse stammen, was het de Paus van Rome die de kerkelijk de zaak bij elkaar moest houden. In het Oosten nam de keizer, die zijn hoofdstad in 330 naar de oevers van de Bosporus had verplaatst, deze rol vaak op zich. De vier Oosterse patriarchaten bakkeleiden regelmatig over theologische en minder theologische kwesties, verbraken soms de eucharistische communie en herstelden deze weer. Deze ervaring met onafhankelijke kerkelijke entiteiten die synodaal met elkaar samenwerken heeft ervoor gezorgd dat de ongedeelde kerk op concilies (in het Grieks: synodes) afspraken heeft gemaakt over onder andere de mogelijkheid van geestelijken om over te stappen van de ene naar de andere jurisdictie. Van deze canonieke procedures kon ik samen met zes medegeestelijken gebruik maken toen we eerst als priesters en diakens en vervolgens ook als parochie overgingen van het Patriarchaat van Moskou naar het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel. Er was hier geen sprake van scheuring zoals in sommige media werd gezegd. Hetzelfde geldt trouwens ook voor de eenzijdige verbreking van de communie met Constantinopel door het (relatief jong) Patriarchaat van Moskou in 2018. De reden hiervoor was de erkenning door Constantinopel van een autocefale (onafhankelijke) kerk in Oekraïne, wier grondgebied de Russische kerk claimt als de hare. Mettertijd lossen veel van dit soort niet-theologische conflicten zich weer op zoals heel recent het herstel van communie van de Noord-Macedonische kerk met die van Constantinopel en van Servië na 70 jaar. In de kerkelijke context moet je vaak in decennia of zelfs eeuwen denken in plaats van in maanden of jaren. Ik ben er vrij zeker van dat vroeg of laat Oekraïne een onafhankelijk Orthodoxe kerk met zelfs de status van patriarchaat krijgt. Uiteraard verzet patriarch Kirill zich uit alle macht tegen deze ontwikkeling, want dat zou betekenen dat de Oekraïense kerk groter is dan de Russische (ook patriarchen kunnen
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=