Perspectief 2020-47

2020-47 De Church of England en synodes 43 de synodes in de Church of England. Afgezien van enkele recente discussies over de zo- genaamde ‘conciliaire beweging’ in de middeleeuwen, 6 zijn de Engelse synodes opvallend weinig onderzocht, zowel doorheen de geschiedenis als vandaag de dag. 7 Het laatste vol- ledige overzichtswerk in synodale geschiedenis dateert van 1960, zelfs nog voor de instelling van de Algemene Synode. En er is zo goed als geen werk over de theologie van de synodes in Engeland. Het probleem hier is niettemin dat deze synodes ook niet zozeer theologisch lijken. Zij zijn daarentegen rommelig, conflictrijk en zeer politiek. Hierdoor lij- ken zij vaak niet gedreven door de grote christelijke deugden van geloof, hoop en liefde. De Church of England heeft een systeem voor kerkelijk bestuur omarmd dat gekenmerkt wordt door conflict, compromissen en soms uitgesproken vijandigheid tussen de facties. Dit is duidelijk geworden met het herstel van een actieve bijeenroeping vanaf het midden van de negentiende eeuw en de instelling van een algemene vergadering in 1919. Toen, na jarenlange zeggenschap van het parlement, aan de Kerk het gezag werd gegeven om zelf beslissingen te nemen, verdwenen de koehandel en het politieke gesjacher niet. Er ontstond een systeem dat niet gebaseerd was op het feit dat mensen het met elkaar eens zijn; integendeel, het werd snel een plek waar diegenen die het oneens waren samen tot beslissingen probeerden te komen. Synodes waren juist vanwege het gebrek aan eenheid in de Kerk noodzakelijk. Het is daarom van belang om in het achterhoofd te houden dat elke theologie van synodaal bestuur een politieke theologie is: dit vereist dat wat Ephraim Radner recent ‘eristologie’ heeft genoemd, of de studie van de verdeeldheid onder de christenen in relatie tot politieke macht. 8 Vanuit mijn ervaring onder twee Aartsbisschoppen van Canterbury kan ik zeggen dat de Algemene Synode van de Church of England geen bijzonder gezellige bedoeling is: het is zwaar gepolitiseerd en in de debatten ontbreekt het vaak aan de kwaliteiten van luisteren en leren. Zowel de kwestie rondom vrouwelijke bisschoppen als, meer recent, kwesties rondom seksualiteit zijn goede voorbeelden hiervan. Een speciale vorm van politieke the- ologie is nodig om synodes te begrijpen. Synodes kunnen claimen dat zij de wil van God voor de Kerk onderscheiden, maar omdat de Kerk uit heiligen en zondaars bestaat, is ie- dere vorm van kerkbestuur in de Kerk altijd ten diepste politiek. Kerk-politiek gaat, net als alle andere politiek, over macht, gezag en legitimiteit. En natuurlijk zijn de grenzen tussen