Perspectief 2020-47

42 Prof. Mark D. Chapman Perspectief genoten en was bijgelovig. Het verdiende weinig zeggenschap in het bestuur van de Kerk. Hoeveel sympathie er voor dergelijke oordelen over de rol van de leken in het bestuur van de Kerk ook moge zijn, er zullen weinig Anglicanen zijn die de leken een stem in het be- stuur van de Kerk zouden proberen te ontzeggen. Daar kunnen zeer praktische redenen voor zijn. In een tijd waarin, in ieder geval in Engeland, de financiële last van de Kerk in toenemende mate op de schouders van de actieve leken rust, is er sterk het besef dat het principe ‘geen belasting zonder vertegenwoordiging’ ernstig genomen moet wo rden. Zo- als de twee huizen van de bisschoppen en de clerus, samen de Convocation geheten, hun oorsprong vinden in de behoefte van middeleeuwse koningen om instemming van de geestelijkheid te krijgen voor belastinginning, 3 zo is ook de vertegenwoordiging van de leken louter pragmatisch te verstaan. Het is interessant om te zien dat een van de pioniers in synodaal bestuur in de Anglicaanse Gemeenschap, bisschop Robert Gray van Kaapstad, ondanks zijn High-Church gezindheid, de instelling van een House of Laity al vanaf het begin op dergelijke gronden verantwoordde: de Kerk kan niet bestuurd worden zonder de instemming van de leken die geacht worden ervoor te betalen. Toen de leken in 1876 tot de synode gingen behoren, was dit volgens Peter Hinchliff ‘niet vanui t een historische of theologische overtuiging, maar omdat zij het geld en de macht bezaten dat nodig was en omdat een zuiver-klerikale bijeenkomst niet alleen ondenkbaar maar ook onwerkbaar zou zijn geweest in de negentiende eeuw’. 4 2. De synode en het probleem van verdeeldheid Dit voorbeeld uit Zuid-Afrika wijst op iets cruciaal in de natuur en theologie van de syno- des. Terwijl men er in de literatuur vaak vanuit lijkt te gaan dat de debatten en discussies in de meestal drukbevolkte synodes vooral gericht waren op verheldering en articulatie van belangrijke kwesties inzake leer en kerkorde, waren de bijeenkomsten, in ieder geval in oorsprong, vaak zeer wereldlijk. Hoewel de Convocations in Engeland gedurende de Middeleeuwen het recht hebben verworven om canones te codificeren, besteedden zij het gros van hun tijd aan de bespreking van wereldlijke aspecten in het kerkbestuur. 5 En vaak controleerden ze de macht en de aanspraken van de monarch. Misschien is er juist van- wege deze wereldlijke zorgen opvallend weinig discussie geweest over de theologie van

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=