Perspectief 2019-43

Perspectief 50 Oecumenische toenadering steeds meer een geestelijke zaak Paus Franciscus stelde in de wereldgebedsweek in januari 2017 dat echte verzoening tus- sen de christenen zich laat verwerkelijken als we elkaars gaven erkennen en in staat zijn om deemoedig en opmerkzaam van elkaar te leren, zonder te verwachten dat eerst de anderen van ons leren. In Hildesheim verplichtten de aanwezigen dat de overeenstemming ten aanzien van de rechtvaardiging te verdiepen en voor de opheldering van het verstaan van de kerk te gebruiken. Hiermee wordt aangestipt dat na de soteriologie nu de ecclesi- ologie op de agenda van de oecumene staat. Na 2017 is de oecumenische grondstemming weliswaar positief veranderd maar op de weg naar eenheid zijn nog veel verdere stappen te doen. Zichtbare eenheid en verzoende verscheidenheid worden nu met elkaar verbonden. Paus Franciscus benadrukt het motief van de weg . De oecumene groeit op de weg. Daarom moeten we ons op de weg begeven, ons bewegen, opdat zich in de oecumene iets beweegt. Uitgaande van het jaar van de gezamenlijke herdenking van de Reformatie is het gebod van het uur het gemeenschap- pelijk bereikte te verdiepen en verder te gaan. De eenheid van de christenen mogen we volgens Oeldemann niet als een doel ver in de toekomst voorstellen, maar als een proces die zich in een gemeenschappelijk onderweg voltrekt. 3 De katholieke oecumenicus Kurt Koch legt de vinger bij de ontwikkeling dat men de veel- kleurigheid en pluraliteit zo waardeert, dat men de zoektocht naar eenheid staakt, en deze zelfs een sterke tegenwind heeft. Het zoeken naar eenheid wordt beschouwd als voormo- dern, verdacht en onrealistisch. Er zijn verschillende overeenkomsten bereikt, maar er zijn nog steeds de verschilpunten. Dat is de eigenlijke paradoxie van de oecumenische bewe- ging, zoals bisschop Paul-Werner Scheele het uitdrukt: “Men is eens over het dát van de eenheid en oneens over haar wát.” 4 De inzet bij de pluraliteit van de kerken stelt echter de tot hiertoe gepraktiseerde oecumenische methode die georiënteerd is op het vinden van consensus ter discussie. Koch vindt dat de oecumenische opheldering van het verstaan van kerk en eenheid tot het centrale thema van de huidige en toekomstige dialogen moet zijn. 5 Koch constateert ook een verbreding van de oecumenische ontmoetingen doordat deze niet meer plaatsvindt tussen de historische grote kerken – Katholieke Kerk, Orthodoxe Kerken en de kerken van de Reformatie – maar steeds meer met de zogeheten vrije kerken,