Perspectief 2019-43

2019-43 Thema – Herstel van Kerkgemeenschap Prof. dr. Wolfgang Thönissen 17 is een groot en bemoedigend zichtbaar teken voor de eenheid van de Kerk van Jezus Christus. Wat betekent het als kerken het over een van de centrale vragen uit de 16 e eeuw eens geworden zijn? Wat zijn de consequenties? Met het oog op het heil van de mens is de in de gerechtigheid van God verankerde oorzaak-gevolg verhouding van genade van God, rechtvaardiging en heiliging van de mens duidelijk vastgelegd. 19 Alleen in deze door God gegeven ordening van de rechtvaardiging kunnen de vrijheid en het meewerken van de mens op juiste wijze bepaald worden. Alleen hierin kan van verdienste en loon, van werk en meewerken door de mens gesproken worden. Alleen in deze door God bepaalde ba- sisordening van de gerechtigheid kan het hele sacramentele en kerkelijke leven bepaald worden. De uiteenzetting van deze zo complexe theologische wegen in de theologie van de rechtvaardiging wijst er in ieder geval op, dat ondanks de controvers-theologische de- batten en de daarop volgende confessionalistische verharding de draad van het gesprek nooit afgebroken werd. Ondanks de scherpste afgrenzingen, is de wil tot overeenstem- ming nooit verlamd. Al in de theologische veronderstellingen waar de Reformatoren vanuit gingen, liggen gemeenschappelijkheden besloten die later weer opgepakt worden. De door de monastieke theologie gekleurde rechtvaardigingsleer kan zonder meer als een aan de Reformatoren voorafgaande configuratie van de theologie van de gerechtigheid gelden. Het Concilie van Trente heeft door zijn impliciete receptie van kernpunten van reformatorische theologie op de kritiek van de Reformatoren gereageerd en impulsen van vernieuwing in de vorming geïntegreerd. De Reformatoren hebben de grond van de ka- tholieke theologie nooit verlaten, hoewel ze ook een confessionele, een gereformeerd katholicisme vertegenwoordigd hebben. De werkingen die van deze hervormingsbewe- gingen en hun eisen uitgingen, waren gevolgen van verdere boven het theologische niveau uitgaande maatschappelijke en politieke ontwikkelingen en veranderingen, die met de uitgangspunten samenhingen, maar er niet dwingend uit moesten voortvloeien. Daar- uit volgt: een consensus in grondwaarheden over de rechtvaardigingsleer, die onderscheiden aanzetten en accenten meebrengt, is bereikbaar. De strijd van de 16 e eeuw is beëindigd. De redenen om elkaar te veroordelen, zijn weggevallen. Deze oecumenisch gelezen leer over genade en rechtvaardiging bevat een integraal kerk- ordelijk programma. Dat een oecumenische theologie van de rechtvaardiging geen