Perspectief 2019-43

2019-43 Thema - Dordt en Franciscus over de bestemming van de mens Dr. Anton ten Klooster 105 opzichte ervan geeft ons een innerlijke vrijheid. Zachtmoedigheid, de tweede zaligspre- king, staat tegenover de neiging om anderen in hokjes te stoppen, en tegenover een misplaatste arrogantie. Ook dit is een uitdrukking van innerlijke armoede, omdat de zacht- moedige mens beseft dat we tegenover God uiteindelijk allemaal met lege handen staan. En hoe zijn dan de treurenden zalig? Zij kijken wanneer we meestal het hoofd afwenden en zien de gebrokenheid in de wereld, dichtbij en veraf. Wat ze ontdekken is dat het zin heeft om dat te doen. Meteen in deze eerste drie zaligsprekingen wordt het Evangelie dus al geponeerd tegenover een heersende mentaliteit die de paus waarneemt. Tegelijkertijd wordt er impliciet een appèl gedaan op het diepere verlangen van ieder mens om een zinvol bestaan te leiden. Rechtvaardigheid en barmhartigheid vormen het hart van de vol- gende twee zaligsprekingen. Zij die hongeren en dorsten naar rechtvaardigheid zoeken met grote intensiteit naar de juiste orde, bijzonder met het oog op hen die nu nog aan het kortste eind trekken. En wie barmhartig is streeft er naar te geven en te vergeven. Barmhartigheid gaat over het voeden van de hongerige, het kleden van de naakte en het ontvangen van de vreemdeling. Én het gaat over vergeving. Uiteindelijk komen we daar ook tot de kern van onze uitverkiezing, al gebruikt Franciscus dat woord niet. Maar hij beschrijft het wel, getrouw aan zijn wapenspreuk miserando atque eligendo dat vrij vertaald betekent “uit barmhartigheid gekozen”. Franciscus herinnert de lezer er aan “dat wij allen een leger zijn van mensen die vergeving hebben gekregen. Er is naar ons allen gekeken met goddelijk medelijden” (GE 82). Daarin ligt de opdracht besloten om dan ook zélf barmhartig te zijn. Zalig zijn ook de zuiveren van hart. In het hart vinden we de diepste drijfveren, en het is in het hart de liefde bloeit of overwoekerd wordt. De vredebrengers van de zevende zaligspreking zijn de men- sen die in hun omgeving harmonie brengen. Zij gaan niet mee in het verwoestende geroddel maar herstellen de vrede. Zoals in veel uitleg van de zaligsprekingen gebruikelijk is behandelt Franciscus de achtste zaligspreking over vervolgd worden als een beschou- wing op hoe het geheel van de weg van de zaligsprekingen gegaan kan worden. Jezus’ woorden maken ons “tot personen die met hun eigen leven de maatschappij ter discussie stellen, personen die lastig zijn” (GE 90). En verder: “men kan niet verwachten dat alles rondom ons heen gunstig is om het evangelie te beleven, omdat vaak de ambities van de macht en de wereldse belangen ons tegenwerken” (GE 91).