Perspectief 2018-39

2018-39 Symposium: De impact van de Hervorming in onze kerken Dr. Arjan Arjakovsky 78 Reag eer begrip van een goed evenwicht tussen de ‘Kerk’ of eerder de ‘godsdiensten en levensbe- schouwingen’ enerzijds en ‘de staat’ anderzijds, dienen we los te komen van deze manicheïstische visie op verantwoordelijkheden. Berdiaev wees op de foutieve theologie uit de Constantijnse periode van de geschiedenis en riep op om te komen tot een escha- tologische visie op de staat. In het project van de vestiging van het Koninkrijk van God op aarde dat Christus op de Taborberg voor ogen stelt, treffen we in feite een dergelijke scheiding tussen lichaam en ziel niet aan. Ieder is geroepen om vrij, met ‘lichaam en geest’, bij te dragen aan de komst van het Koninkrijk. Het verschil is uiteraard dat de beloning die wordt toegekend aan de ‘functionarissen’ van een nieuwe soort, niet uitgedrukt wordt in jaren van arbeidscontract of van pensioen, maar in het eeuwig leven, in het aanschouwen van God en in het krijgen van de glorierijke titel van ‘kinderen van God’ enz. Deze escha- tologische visie van het ‘reeds’ en het ‘nog niet’ van het Koninkrijk dient vertaald te worden in een personalistische antropologie. Dat kan slechts leiden tot een personalistische visie op democratie, die volgens John Milbank in staat is om ‘ the one, the few and the many’ met elkaar te verzoenen doordat ze geestelijke fundamenten herontdekt en door die her- ontdekking heen de notie van de deugd 7 rehabiliteert. 5 Personalistische vernieuwing Deze sofiologische en personalistische vernieuwing heeft vele andere gevolgen die we hier slechts kort kunnen aangeven: van een herontdekking van de legitieme eros tot de doel- treffende opvang van mensen die in moeilijkheden verkeren; van het creëren van vredeswerk tot het uitvinden van samenwerkingsverbanden die naar de wens van Chiara Lubich heel de economie doen evolueren naar een economie van de ‘communio’. 8 Uiter- aard betekent deze vernieuwing dat de orthodoxe Kerk meer belang zal moeten hechten aan de vrouwelijke charisma’s en in het bijzondere de legitimiteit van een vrouwelijk dia- conaat zal moeten erkennen. Olga Lossky wijst terecht op de pioniersrol van Elisabeth Behr Sigel - die zelf geïnspireerd werd door de heilige Maria Skobtsova van Parijs - in deze bewustwording die van nu af aan panorthodox zal moeten worden.