Perspectief 2018-39

Perspectief Symposium: De impact van de Hervorming in onze kerken 67 ‘Samen op weg gaan als pelgrims en leren van elkaar’ In de documenten van Vaticanum II echter speelt de tekst uit de eerste Petrusbrief op- nieuw een sleutelrol. De terminologie wijst wel reeds op een zeker verschil in vergelijking met de Lutherse interpretatie in zover het concilie niet spreekt over het algemene pries- terschap maar over het gemeenschappelijke priesterschap van alle gedoopten. Volgens Vaticanum II participeren alle gedoopten, die deel uitmaken van het ene volk van God, in het priesterlijke, profetische en koninklijke dienstwerk van Christus. Met de leer van de tria munera , het delen namelijk in Christus’ priesterlijke, profetische en koninklijke dienstwerk, heeft een andere erfenis van de Reformatie, deze keer ontleend aan Johannes Calvijn 17 , een belangrijke impact gehad op het hedendaagse kerkelijke leven en het zelf-verstaan van de Rooms-Katholieke Kerk. In onderscheid met het hiërarchische drievoudige dienst- werk van de diaken, de priester en de bisschop benadrukt het priesterschap van alle gedoopten de gemeenschappelijke waardigheid van ieder, die nauw verbonden is met hun gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor het leven van de kerk. Het traditionele taalgebruik dat het had over twee staten die sterk van elkaar gescheiden zijn, de gewijden en de ‘gewone’ leken, werd gelukkig terzijde gelaten. De dogmatische constitutie over de kerk Lumen Gentium kwam deze tweedeling niet alleen te boven, maar bevat ook een heel hoofdstuk ‘Over het volk van God’ (hoofdstuk II). Het werd strategisch geplaatst voor de hoofdstukken over de hiërarchische structuur van de kerk, en in het bijzonder het bis- schopsambt (hoofdstuk III), en over de leek (hoofdstuk IV). Het is immers van fundamenteel belang dat het hele volk van God verantwoordelijk is voor het verkondigen van de paasboodschap en van Gods ongelimiteerde barmhartigheid ten overstaan van de wereld. 18 We hebben het hier werkelijk over het hele volk van God en niet enkel over de 2% gewijden die handelen in naam van de 98% andere leden van het godsvolk! “De zen- ding van de kerk werd aan heel de kerk toevertrouwd en dus aan alle christenen samen. Niemand is enkel object; allen zijn ze ook subject in de kerk.” 19 Deze noties bereidden de weg voor die Vaticanum II bracht tot het herontdekken van het synodale element als een constitutieve eigenschap van de structuur van de Kerk. Vanouds richtte de kerk zich naar de eucharistie als bij uitstek de ‘ synodos ’. Spoedig genoeg werd de bijeenkomst ook gebruikt als een instrument om de kerk te besturen vanuit het motto, Quod omnes tangit ab omnibus tractari debet ’ – ‘Wat allen aanbelangt, moet door allen behandeld worden’. De bisschoppensynode, die in de oude kerk een algemeen verspreid