Perspectief 2018-39

Perspectief Ontmoetingsdag Oecumenisch Forum voor Katholiciteit 127 De katholieke Luther leidden tot nieuwe systematische kennis, die de katholieke theologie hebben getransfor- meerd. Men kan zeggen: de katholieke theologie heeft zich de theologische impulsen van Luther expliciet eigen gemaakt. 2.1 De oproep tot boetedoening en vernieuwing “Luthers roep om hervorming van de Kerk was naar zijn oorspronkelijke bedoeling een oproep tot boetedoening en vernieuwing, die in het leven van elk mens zouden moeten plaatsgrijpen.” 5 Dat het leven van elke christen de dagelijkse boetedoening veronderstelt, was de inhoud van Luthers eerste these over de aflaat. Op die manier bracht hij de pasto- rale uitdaging van het gehele christelijke leven opnieuw voor het voetlicht. Zich te openen voor het Evangelie, zich te richten naar Jezus Christus, Zijn wil te volbrengen, - dat is een christelijke opgave, en Jezus zelf heeft hem aan de zijnen opgedragen. Deze gerichtheid op boetedoening en vernieuwing is van het begin af aan zichtbaar in het streven van Lu- ther naar hervorming van de Kerk. Tot uitdrukking komt zij tenslotte in de leer van de rechtvaardiging: Uit ervaring met het sacrament van de biecht is de leer van de rechtvaar- diging gegroeid en tot volle ontplooiing gekomen. Door de belofte van het evangelie (promissio) in het gesproken woord, in dit geval van de absolutie, wordt de zondaar ge- rechtvaardigd wanneer hij in geloof (fides) dit woord aanvaardt. In dit gebeuren wordt hij door de Heilige Geest tot Christus gebracht en met Hem verbonden.” 6 In deze context komt ook de katholieke theologie van de 20 e eeuw tot een nieuw begrip van de biecht en de boetedoening. Het Tweede Vaticaans Concilie trachtte een aanzet te geven tot een nieuw verstaan van het sacrament van de biecht, en wel vanuit de herontdekking van de verzoening van de zondaar met de Kerk. Dit leidde tot de overweging, de aflaat te be- schouwen als een gebeuren dat op het sacrament van de biecht volgt, waardoor de mens opnieuw in de gemeenschap met God geplaatst wordt. Maar het begrip aflaat blijft om- streden. Paus Franciscus heeft de traditionele kerkelijke aflaat een nieuwe wending gegeven. Volgens hem is Gods barmhartigheid zelf de aflaat, die God aan de zondaar schenkt. 7 Een aflaat kan men zich dus niet verwerven, laat staan kopen, - men moet hem willen ontvangen als een geschenk. “Leven in de geest van de aflaat betekent zich aan de barmhartigheid van de Vader toe te vertrouwen, in de zekerheid dat zijn vergeving op het gehele leven van de gelovigen van invloed is” 8 God bevrijdt ons “van alle consequenties