Perspectief 2016-32

2016-32 De maagd Maria 37 Reag eer De strijd over de verering van Maria laat in een notendop zien hoe de reformatoren 9 pro- beren een radicale concentratie van de vroomheid op Jezus Christus tot stand te brengen en daardoor tegelijk de hiërarchie op aarde van haar hemelse legitimatie beroven. Kritiek op de hemelse hiërarchie wordt beschouwd als oproer Men zou zich kunnen afvragen of het de machthebbers aan het begin van de 16 e eeuw heeft kunnen schelen of het volk nu Christus als de enige verlosser en verzoener be- schouwde of een hele hemelse hiërarchie vereerde, van de goddelijke triniteit via Maria, hemelse machten en heiligen. De Oostenrijkse geleerde Pierre Fraenkel heeft hierop een voor mij zeer overtuigend antwoord gegeven: Er was toen onder machthebbers een enorme en begrijpelijke afkeer tegen de teloorgang van hetgeen men gewend was eer- biedwaardig te vinden. Machthebbers beschouwden kritiek op de hemelse hiërarchie als revolutionair. Ook in de Vroege Moderne Tijd had Dionysios van de Areopaag nog enorme invloed met zijn geschrift ‘Van de hemelse hiërarchie’. Want men leidde hieruit af dat de aardse hiërarchie het hemelse voorbeeld, de hemelse hiërarchie, weerspiegelde. 10 Als Fraenkel gelijk heeft, dan mocht men niet zomaar Maria’s positie direct onder de triniteit reduceren tot een - weliswaar bijzondere - positie temidden van andere christenen. Neen, daarmee ondergroef men tegelijk het gezag van de wereldse machthebbers. Verering van Maria kan troosten Als iemand die Maria nooit een bijzondere rol voor de vroomheid toegekend heeft, kwam ik enkele jaren geleden naar Cascia in het Italiaanse Umbrië en bezocht aldaar, verbaasd over de gigantische grootte van het gebouw, het klooster van de heilige Rita. In een druk bezochte zaal lag in een glazen sarcofaag het stoffelijk overschot van een abdis, die vol- gens het opschrift ongeveer vijftig jaar geleden bezweken was aan een reusachtige tumor 9 Voor de uitleg van het Magnificat door Thomas Müntzer vgl. Christoph Burger: Luther and Müntzer see Mary’s Magnificat through different spectacles, in: Christopher Ocker, Michael Printy, Peter Starenko, and Peter Wallace (redd.): Politics and Reformations: Histories and Reformations. Essays in Honor of Thomas A. Brady, Jr., Leiden / Boston 2007, pp. 241 – 253. 10 Vgl. Pierre Fraenkel: An der Grenze von Luthers Einfluß. Aversion gegen Umwertung, in: Zeitschrift für Kir- chengeschichte 89, 1978, pp. 21 – 30.