Perspectief 2014-26

2014-26 Van verdeeldheid naar volheid? 15 Reag eer uitleg ervan, is dit dan mutatis mutandis niet ook het geval bij de canon? Het voor de hand liggende antwoord lijkt “ja” te zijn. Dit leidt tot een bepaalde benadering van de canon waarin de wordingsgeschiedenis, met name het samenbrengen van een diverse groep geschriften tot één corpus van teksten, bij de interpretatie ervan ook meebedacht dient te worden; anders gezegd, de interpretatie van een canoniek geschrift als canoniek geschrift heeft een centripetaal, een middelpuntzoekend aspect. Wanneer deze gedachtengang gevolgd wordt, komt dit heel dicht in de buurt van de opvatting van de Duitse theoloog en bijbelwetenschapper Wolter: Die intensive Suche nach einer sprachlich wie existentiell ausdifferenzierbaren und einheitsstiftenden Mitte der christlichen Identität und die Unmöglichkeit, sie eindeutig…zu bestimmen, [war] bereits von Anfang an integraler Bestandteil der geschichtlichen Existenz der christlichen Gemeinden…Die Spannung zwischen Einheit und Vielfalt wäre demnach nicht ein erst mit dem Kanon gegebenes Problem, sondern eine fundamentale und damit unaufhebbare Gegebenheit der geschichtlichen Existenz des Christentums überhaupt. 11 De eenheid van de kerk (of van christelijke identiteit) komt hiermee eerder te liggen op het niveau van een proces dan op het niveau van een conceptuele eenheid, zoals die, vaak in respons op Käsemanns stelling. Het beeld dat ontstaat is er één waarin de canonieke geschriften niet zozeer een stabiele en heldere vorm van christelijke identiteit bevatten en communiceren, maar meer getuigen zijn van een voortdurende, dialogische, en zelfs conflictueuze zoektocht naar deze eenheid en identiteit, zoals deze naar voren komt juist ook uit de meningsverschillen tussen de teksten die toch in één canon te vinden zijn en die toch over hetzelfde in gesprek (menen te) zijn met elkaar. 12 Waar dit mogelijk relativerend klinkt in relatie tot wat op Bijbelse leest geschoeide christelijke identiteit lijkt, is dit, het denkspoor van Wolter verder volgend, allerminst; het gaat veelmeer om een herformulering van wat identiteit en eenheid nu eigenlijk is: 11 Michael Wolter, ‘Die Vielfalt der Schrift und die Einheit des Kanons,’ in: John Barton/Michael Wolter (ed.), Die Einheit der Schrift und die Vielfalt des Kanons (Berlin: De Gruyter, 2003), 45-68 52-53. 12 See Gruber, Theologie .