Perspectief 2014-23

2014-23 De priesteropleiding in de Lage Landen sedert het concilie van Trente 51 Reag eer praktische vakken: liturgie c.q. rubrieken, pastoralia inclusief de casus conscientiae en de polemiek. Een student verzorgde de kerkzang. 20 Juist daarom is het verrassend om in het seminarie van het aartsbisdom Mechelen een handboek aan te treffen dat het aanbod dat de Concilievaders voor ogen had gestaan, te weten uitleg van de Catechismus van Trente , letterlijk maar ook figuurlijk in de schaduw stelt, zeker in de indrukwekkende, twee banden tellende folioversie ervan die in 1687 on- der de titel Universa theologia in tomos duos divisa ad mentem SS. Augustini et Thomae exposita is verschenen. Dit werk staat op naam van Laurentius Neesen, die in 1639, als 27- jarige, tot president is benoemd en deze functie heeft bekleed tot zijn dood in 1679. Het handboek, waarvan de eerste tractaten vanaf 1675 van de drukpers zijn gekomen, is ove- rigens niet helemaal van zijn hand, maar kan toch wel beschouwd worden als een bekroning van zijn presidentschap en een weergave van de theologisch onderwijs in het Mechelse seminarie. 21 Om wat voor theologie gaat het eigenlijk? In ieder geval om meer dan een eenvoudige uitleg van de Catechismus Romanus , zoals die was voorzien in het seminariedecreet. Nee- sen was weliswaar de kanunnik theologaal van het kathedraalkapittel te Mechelen, maar wie wat bladert in de tractaten van zijn handboek moet al snel tot de conclusie komen, dat het Mechelse handboek geen bewerkte Catechismus Romanus is. De structuur van de laatst genoemde wordt achtereenvolgens beheerst door de twaalf artikelen, de zeven sa- cramenten, de tien geboden en het Onze Vader, terwijl de Universa theologia de orde van de Summa theologica van Thomas van Aquino volgt en daarmee eerder aanhaakt bij de universitaire theologie dan bij de meer elementaire vorming die de Catechismus Romanus beoogde te bieden. In het handboek wordt gewerkt met de aan de universitaire onderwijs eigen trits van quaestiones, responsiones en dubia en in de tekst wordt voortdurend ver- antwoording afgelegd door verwijzingen naar de bronnen, met name naar de Schrift, de kerkvaders en de concilies. Tussen haakjes: het Mechelse handboek past perfect bij de vele 20 L. le Clercq, ‘Het Antwerpsch seminarie’, in: Collectanea Mechliniensia , nieuwe serie, 10 (1936), p. 19-41, 109-130 en 251-270, m.n. p. 39. 21 Zie Laenen, Geschiedenis van het seminarie , p. 74-77, voor de uitgave van de afzonderlijke tractaten en de bundeling ervan.