Perspectief 2014-23

Perspectief Prof. dr. Wim François & Prof. dr. Violet Soen 34 de eerste plaats bestemd voor de pastoors, en niet voor het gewone kerkvolk. De Cate- chismus van Trente bevat vier delen: (1) de geloofsbelijdenis van de apostelen; (2) de sacramenten; (3) de tien geboden; (4) het gebed, voornamelijk het onzevader. De toon is niet bepaald polemisch, maar gematigd-pastoraal, en verschilt in die zin dus enigszins van de catechismus van Petrus Canisius. Het Concilie had ook een herziening gevraagd van het brevier en het missaal van de Ro- meinse Ritus, d.w.z. een zuivering van allerlei bijgelovige elementen, overbodige aanwassen en verschrijvingen die er in de loop der jaren waren ingekomen. Het nieuwe brevier verscheen in 1568, het missaal in 1570. Voor het missaal was gekozen voor de uitgave die als de meest betrouwbare weergave van het Romeins missaal gold en via een begeleidende bulle legde Pius V de Romeinse Ritus overal op, behalve op die plaatsen en in die religieuze orden waar er een afwijkende ritus werd gevierd met een traditie die min- stens tweehonderd jaar terugging. Het missaal van 1570 gaf dus gestalte aan de mis die gedurende bijna vierhonderd jaar de gewone ordo was volgens dewelke de eucharistie werd gevierd, die door de liturgiehervorming op Vaticanum II in onbruik raakte, maar nu aan een (bescheiden) revival lijkt toe te zijn, zij het niet tot ieders tevredenheid. In 1588 richtte Sixtus V de Congregatie van de Riten op, die vanaf dan toezicht uitoefende op de liturgie. 60 Ook deze congregatie gaf mee gestalte aan de katholieke identiteit in het tijd- perk van de Konfessionalisiering , al bleven er her en der eigen streekgebonden liturgische interpretaties bestaan. Kortom, daar waar de pausen er tijdens het Concilie over hadden gewaakt dat hun gezag niet werd aangetast, slaagden ze er na het Concilie in om het initiatief naar zich toe te trekken, en van de Kerk gaandeweg een meer centraal geleide organisatie te maken. Het Concilie zelf had de pausen het finale woord in een aantal hangende kwesties gegeven en een aantal opdrachten waren in Trente simpelweg niet afgewerkt geraakt. De pausen van 60 J. Geldhof, ‘Did the Council of Trent Produce a Liturgical Reform? The Case of the Roman Missal’, Ques- tions Liturgiques/Studies in Liturgy 93 (2012) 171-195; M. Klöckener, ‘Die Bulle „Quo primum“ Papst Pius’ V. vom 14. Juli 1570 zur Promulgation des nachtridentinischen Missale Romanum ’, Archiv für Liturgiewis- senschaft 48 (2006) 41-51; A. Zerfass en A. A. Häussling, ‘Die Bulle „Quod a nobis“ Papst Pius’ V. vom 9. Juli 1568 zur Promulgation des nachtridentinischen Breviarium Romanum ', Archiv für Liturgiewissenschaft 48 (2006) 334-353; M. Sodi en J. J. Flores Arcas, ‘Introduzione,’ in Rituale Romanum: Editio Princeps (1614) , Vaticaanstad 2004.