Perspectief 2014-23

2014-23 Het Concilie van Trente (1545-1563). 35 Reag eer de tweede helft van de zestiende eeuw, onder wie een aantal sterke persoonlijkheden, aarzelden niet om uitvoering te geven aan de hen toevertrouwde opdrachten. Een hervor- ming van de Curie, die tijdens de grote crisis van het Concilie in de late winter van 1563 nog door paus Pius IV was beloofd aan keizer Ferdinand, kreeg maar geleidelijk zijn beslag. In het algemeen gesproken echter, namen de leden van de Romeinse curie een soberder levensstijl aan en werd het ook moeilijker om meerdere beneficies te bekleden (toch ble- ven uitzonderingen mogelijk). Door het Concilie van Trente, ten slotte, werd het katholicisme de meest ‘zintuiglijke’ of ‘sensuele’ van alle kerken uit de postreformatorische periode, zo betoogt O’Malley nog, zelfs al lag dat niet direct in de bedoeling van de concilievaders. Dit hangt vanzelfsprekend samen met het decreet dat het Concilie nog tijdens de laatste zittingsperiode uitvaardigde en dat gewijde/heilige afbeeldingen niet alleen als legitiem verklaarde maar ook nuttig voor het onderricht en de devotie. De onderliggende opvatting was dat de goddelijke mysteries in een ‘sacramentele’ cultuur als de katholieke enkel maar bemiddeld kunnen worden via materiële en visuele ‘media’. Het decreet was er gekomen op aandringen van de Fransen, die tijdens de laatste zittingsperiode de agenda sterk wisten te beïnvloeden, en die op het thuisfront geconfronteerd werden met een iconoclastische beweging die uitging van de calvinistische hugenoten. Vanzelfsprekend heeft het decreet, met zijn po- sitieve boodschap over gewijde afbeeldingen, de creativiteit van schilders en beeldhouwers en hun mecenassen sterk bevorderd. En hoewel het tridentijnse decreet ook een waarschuwing inhield tegen ‘iedere wellust en sensualiteit,’ hebben katholieke schil- ders als Rubens een wel erg zinnelijke schilderstijl gevolgd en hebben zij zelfs niet geschroomd om het menselijke lichaam in zijn volle glorie af te beelden. In die zin heeft het posttridentijnse katholicisme een sterke bijdrage geleverd aan de barokke cultuur in Europa. De Nederlanden en Trente In deze context past het om nog even te stil te staan bij wat de bijdrage is geweest tot het Concilie van Trente van vertegenwoordigers uit de Nederlanden en hoe het Concilie er

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=