Perspectief 2014-23

2014-23 Het Concilie van Trente (1545-1563). 33 Reag eer die over de kwestie een uitspraak moesten doen. Filips II liet echter weten ronduit voor het behoud van de celibaatsverplichting te zijn. De volgende paus, Pius V, deed de deur dicht voor elke mogelijke versoepeling van het celibaat. Een belangrijke rol bij de imple- mentatie was vanzelfsprekend weggelegd voor de katholieke vorsten die de decreten van Trente formeel in hun gebieden moesten afkondigen en ze dus een plaats geven in de wetgeving van hun land. In Frankrijk duurde dat bijvoorbeeld tot 1615, in Castilië en Aragón slechts tot 1564, en in de Nederlanden tot 1565. De pauselijke nuntii waren am- bassadeurs van de paus bij de katholieke hoven van die tijd, en moesten ook stimulansen geven voor de implementatie van het Concilie. Nog verschillende andere teksten, maatregelen en instellingen zagen het licht in de jaren na het Concilie, maar ontlenen hun gezag aan de kerkvergadering. Stuk voor stuk bepaal- den ze de identiteit en de rituele praktijk van de katholieken tegen de protestanten in. Deze teksten behoorden tot de brede beweging van de door Heinz Schilling en Wolfgang Reinhard benoemde ‘Konfessionalisierung’, waarbij doctrinaire teksten de praktijk van ge- lovigen scherper gingen aflijnen in de Nieuwe Tijd. Erg belangrijk was de Professio Fidei Tridentinae , de Tridentijnse geloofsbelijdenis, opgesteld op bevel van Pius IV door een groep van curiekardinalen en afgekondigd op 13 november 1564. Priesters en leraren in de katholieke wereld moesten er trouw aan zweren. Op 24 maart 1564 werd de nieuwe Index afgekondigd. Het materiaal dat van Trente naar Rome was gezonden, werd er her- zien maar vormde toch grotendeels de basis voor de nieuwe Index. De strenge Index van 1556 werd erdoor gematigd. De Index van 1564 werd voorafgegaan door de Tien Regulae , die nog waren opgesteld door de Commissie in Trente, en omschreven de algemene nor- men voor de lezing en de censuur van boeken. Een congregatie van de Index zag uiteindelijk het levenslicht in 1571-72. 59 Een andere overbekende tekst is de Catechismus van Trente . Op aandringen van keizer Ferdinand werd eraan begonnen, in een van de laat- ste decreten van het Concilie werd de afwerking ervan besteld, en in 1566 werd hij door Pius V gepubliceerd. Het is een ‘grote’ catechismus, net zoals deze van Luther, en dus in 59 Zie onder meer: H. H. Schwedt, ‘Kommunikationskontrolle durch den Römischen “Index der Verbotenen Bücher”: Facetten eines viel diskutierten Phänomens’, in T. Lagatz en S. Schratz (ed.), Censor Censorum, Gesammelte Aufsätze von Herman H. Schwedt, Festschrift zum 70. Geburtstag , Paderborn et al . 2006, 1-14; V. Frajese, ‘La politica dell’Indice dal Tridentino al Clementino (1571-1596)’, Archivio italiano per la storia della pietà 11 (1998) 269-345.