Perspectief 2014-23

Perspectief Prof. dr. Wim François & Prof. dr. Violet Soen 24 het Concilie warm te maken. Maar hij kreeg weinig respons: op Paaszondag 6 april 1561, de dag waarop de heropening van het Concilie was vastgelegd, waren slechts 4 bisschop- pen in Trente aanwezig. In Frankrijk ging vanaf 31 juli het geplande godsdienstgesprek in Poissy gewoonweg door, vooral met de bedoeling overeenstemming te bereiken over de eucharistie tussen katholieken en reformatoren. Recente Franse historiografie toont hier aan dat het godsdienstgesprek in Poissy een dubbel effect had. Enerzijds waren de pro- testanten niet tot toegevingen bereid en mislukte het opzet van een humanistische via media tussen de confessies. Anderzijds pleitten de aanwezige bisschoppen wel voor de plicht tot residentie in hun bisdom, de plicht ook om te prediken en voor een sobere le- vensstijl, en werd zo wel bereikt dat onder Franse bisschoppen meer steun voor het heropende concilie ontstond. 42 Intussen arriveerden in Trente steeds meer prelaten uit Spanje, Portugal en Italië. Op 18 januari 1562, wanneer het Concilie zichzelf voor vergaderd verklaarde, waren er bijna honderd (aarts-)bisschoppen aanwezig, een aantal dat nog meer dan zou verdubbelen. Ook waren er een vijftigtal theologen. De delegatie uit de Neder- landen was ditmaal beperkter. Het Concilie werd voorgezeten door vijf legaten, waarvan Ercole Gonzaga, Girolamo Seripando en Ludovico Simonetta de belangrijkste waren. 43 De concilievaders bediscussieerden de vraag of het hier een nieuw concilie betrof, dan wel de voortzetting van het vorige dat nog onafgewerkt was. Deze kwestie lag delicaat, want zowel Ferdinand I, als Catharina de Medici, koningin-moeder en regentes van Frankrijk, wilden een nieuwe start, in de hoop alsnog een verzoening met de protestanten te bewer- ken. 44 Zolang deze kwestie niet was opgelost, besloten de legaten niet zomaar de discussies terug op te nemen waar de vorige sessies ze hadden moeten afbreken, met name de behandeling van bepaalde aspecten van de mis, het wijdingssacrament en het huwelijk. Ze behandelden wel de leerstellige kwestie of leken de toelating kregen om de communie onder beide gedaanten te ontvangen, een vraag die vooral in het Heilig Roomse Rijk van belang was. Hier waren de Spaanse bisschoppen erg op tegen, zodat het 42 L. Petris, La plume et la tribune: Michel de L’Hospital et ses discours (1559-1562); suivi de l’édition du De initiatione Sermo (1559) et des Discours de Michel de L’Hospital (1560-1562) , Genève 2002; M. Turchetti, ‘Middle Parties in France during the Wars of Religion’, in P. Benedict et al. (ed.), Reformation, Revolt and Civil War , 165-183. 43 O’Malley, Trent , p. 168-176. 44 A. Tallon, La France et le concile de Trente (1518–1563) , Parijs 2000.