Perspectief 2014-23

Perspectief Prof. dr. Wim François & Prof. dr. Violet Soen 22 Op het ogenblik dat de decreten over het heilig oliesel en de biecht werden gefinaliseerd, kwamen ook de eerste vertegenwoordigers van protestantse vorstendommen en rijksste- den in Trente aan. In de laatste maanden van 1551 en de eerste weken van 1552 kwamen nog een aantal protestanten aan, beschermd door een vrijgeleide. Zij gaven hun visie over de decreten van biecht en heilig oliesel (en vroegen zelfs een heropening van de discussies over reeds gestemde decreten). Het statuut van de protestanten op het Concilie was in- tussen voer voor discussie. De paus had geëist dat de protestanten zich eerst zouden onderwerpen aan het Concilie, voor ze er echt deel van konden uitmaken. Alleen de ver- tegenwoordiger van Brandenburg stemde hiermee in. De andere vertegenwoordigers stelden zodanige voorwaarden aan hun deelname dat ze enkel de gelegenheid kregen om hun protestantse geloofsbelijdenissen luidop te lezen in een niet-officiële algemene ver- gadering. De paus tikte Crescenzio zelfs hiervoor op de vingers. Intussen echter bleken de protestanten in het Heilig Roomse Rijk samen te spannen tegen de keizer en samen met Frankrijk leidde dit tot een nieuwe oorlog tegen de keizer. De verzoening met de protes- tanten werd dus nog tijdens de tweede zittingsperiode definitief opgegeven. In april 1552 werd het Concilie alweer opgeschort ‘voor twee jaren’. Karel moest in die periode tot een vergelijk komen met de protestanten. Dit gebeurde eerst met de Vrede van Passau (1552), die al vooruitliep op de Vrede van Augsburg (1555) en het daar afge- kondigde ‘cuius regio, eius religio’-principe. Een vermoeide Karel abdiceerde echter in 1555, en liet het implementeren van de religieuze compromissen in het Heilig Roomse Rijk over aan zijn broer Ferdinand; Spanje en de Zeventien Provinciën reserveerde hij voor zijn zoon Filips II. 38 Ook Julius III stierf in 1555. Hij werd opgevolgd door Marcello Cervini, die zijn collega-legaat was geweest tijdens de eerste zittingsperiode van het Concilie. Marcel- lus II stierf al na drie maanden, waarna het conclaaf Gian Pietro Carafa als zijn opvolger koos. Hij koos de naam Paulus IV. De nieuwe paus was erg anti-Habsburg, wat hem tot een politieke alliantie met de Fransen dreef. Daarnaast was hij zeer anti-protestants, wat hem ertoe bracht de Inquisitie te versterken om de protestanten te bestrijden en de eerste 38 G. Janssens, ‘Keizer Karel in zijn laatste levensjaren. De feiten en de mythen’, Kultuurleven 66 (1999) 14- 19; G. Komatsu, ‘The Resignation of Emperor Charles V in Preparation for a Good Death (Power Politics and Religion and Habsburg Hegemony in 16th-century Europe)’, Archiv fur Reformationsgeschichte 92 (2001) 119-137; V. Soen, ‘De troonsafstand van Karel V: Achter de schermen van een ceremonie’, in Keizer Karel en Eeklo. Verslag van een colloquium over Keizer Karel , Eeklo, 24 september 2005 , Eeklo 2006, 67-76.