19 Orthodoxe kerkdiensten niet gewend bent. Je kunt ook rondlopen om de iconen te vereren en een kaars te branden als symbool voor je gebed. Je voelt wel aan dat er momenten zijn wanneer iedereen eerbiedig stil staat, bijvoorbeeld tijdens de ‘Grote Intocht’ wanneer de gaven van brood en wijn naar het altaar gebracht worden. De zangers zingen dan de in de Byzantijnse traditie bekende Cherubijnenhymne, aan het begin waarvan de bisschop of de priester zegt: “Laten wij alle aardse zorgen terzijde stellen om te ontvangen de Koning van het heelal.” De diaken vervolgt: “onzichtbaar begeleid door engelenscharen.” Binnen een Orthodox kerkgebouw neemt de altaarruimte een speciale plaats in. Afhankelijk van de specifieke Orthodoxe traditie, bijvoorbeeld de Roemeense of Koptische, is deze in meer of mindere mate onttrokken aan het zicht door iconen. Toen mijn kinderen nog de leeftijd hadden van ongecompliceerd geloven, dachten ze dat God daar woonde. Vooral tijdens de Goddelijke Liturgie (eucharistieviering), waarvan de genoemde Grote Intocht een onderdeel is, zien we de liturgen bewegen tussen de altaarruimte en het schip van de kerk. Het feit dat ze meestal met hun rug naar de gelovigen staan gekeerd, benadrukt dat ze namens de aanwezigen spreken en dat het priesterschap door alle gelovigen gedeeld wordt. Er zijn veel verschillende Orthodoxe kerkdiensten. Naast de speciale sacramenten (het Griekse woord hiervoor is ‘mysteria’) zoals doop, huwelijksdienst en biecht zijn er bijvoorbeeld vespers, metten en de uren. Over het algemeen maken Orthodoxen geen korte metten: de diensten zijn nogal lang en uitgebreid. De Goddelijke Liturgie, die in elk geval op zondagochtend wordt gevierd, is de belangrijkste dienst, want hierin gaan de (Orthodoxe) gelovigen samen ter communie. Een speciale hymne die op de ochtend van Stille Zaterdag de genoemde Cherubijnenhymne vervangt, zegt hierover het volgende: “Dat alle sterfelijke vlees nu zwijge en staande met vreze en beven aan niets aards in zichzelf meer denke, want de Koning der koningen en de Heer der heersers treedt nader om geslacht te worden en gegeven tot spijze der gelovigen.” Alleen in je binnenkamer In het persoonlijk gebed, dat in de beslotenheid van de monnikscel of binnenkamer thuishoort, kun je meer in je eigen ritme bidden en soms in stilte voor je iconen staan of zitten. Er zijn speciale gebeden om alleen te bidden, maar je kunt ook bijvoorbeeld de completen of het zesde uur bidden. Hopelijk is er ook tijd om uit de Bijbel en de kerkvaders te lezen en misschien wil je je eigen hart onderzoeken ter voorbereiding op de biecht. Dit is ook de plek bij uitstek voor het zogenaamde Jezusgebed, waarvan de woorden meestal zijn: “Heer Jezus Christus, Zoon van God, ontferm U over mij, zondaar.” Dit gebed wordt vele malen herhaald. Een steun hierbij kan een gebedssnoer zijn: een vast attribuut voor monniken, maar soms ook voor leken. Dit gebed werd ontwikkeld door de monniken die zich gesteld zagen voor de uitdaging van de apostel Paulus in zijn eerste brief aan de gelovigen in Thessaloniki: “Bidt zonder ophouden.” Dit gebed kan zichzelf gaan bidden, zodat iemand die ver gevorderd is op de geestelijke weg tegelijkertijd kan slapen of werken. Voor de meesten van ons blijft dit gebed en elk gebed een strijd om je hoofd of liever gezegd je hart erbij houden. Tot je spijt merk je steeds weer dat je gedachten zijn gaan dwalen. Dan is het zaak om niet bij de pakken neer te zitten, maar weer opnieuw te beginnen. Soms kan het helpen om je adem te vertragen en je kin op je borst te laten zakken. Het Jezusgebed is trouwens ook een prima manier om een saaie vergadering of het wachten op de bus geestelijk te benutten. Terwijl niemand het merkt, richt jij je tot God. ◆ “Elk gebed blijft een strijd om je hoofd of liever gezegd je hart erbij houden.” vader michael bakker Dr Michael Bakker is priester van de Russische Orthodoxe Kerk van de Heilige Nikolaas van Myra te Amsterdam en directeur van het Amsterdams Centrum voor Orthodoxe Theologie (ACOT) aan de Vrije Universiteit.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=