Overeen 2004 9

Iona. 7 Overeen, nr. 9, januari 2004 Iona is een eiland voor de westkust van Schotland. In de zesde eeuw ging de Ierse monnik Sint Columba er aan land. Het klooster dat hij stichtte werd een leidingge- vend centrum van keltisch christendom met monniken die door Schotland en Noord-Engeland trokken en zelfs de oversteek naar Europa waagden. Onder hen Willibrord. Aan het einde van de negende eeuw maakten invallen van Vikingen een einde aan het kloosterleven. Het begin van de huidige Iona Community ligt in 1938, toen de Schotse predikant George MacLeod (1895-1991) een begin maakte met de renovatie van een klooster op het eiland dat Benedictijnen bouwden in 1203. Tijdens een aantal zomers van deze crisisjaren renoveerden arbeiders en theologiestudenten het klooster. De Schot- se predikant hoopte ermee op een door- breking van de scheiding tussen gebed en politiek, geloven en alledaags leven. Nog steeds zijn ‘work’ en ‘worship’ er met elkaar verbonden. Pelgrimage De Nederlandse Iona Groep ontstond uit een pelgrimage van twee Nederlandse predikanten. Voor Gerke van Hiele was Iona een nieuw begin: “Voedend en rich- tinggevend”. “Iona heeft een overweldi- gende natuur, een dragende liturgie en een vrolijke gemeenschap die bidden en werken met elkaar verbindt.” Hij leerde er oecumene en authentieke spiritualiteit en zong er liederen “waar je echt wat aan kunt beleven”. Paradoxaal genoeg begon zijn pelgrimage pas bij het vertrek naar huis: “Toen ik werd uitgewuifd wist ik dat er een weg terug zou zijn naar Iona, maar dat het de bedoeling was in eigen omge- ving de spiritualiteit vorm te geven.” In Nederland vond hij Teun Kruijswijk Jansen. Hij noemt de theologie van Iona ‘eigenwijs’. Ook voor hem was Iona een nieuw begin: “Het was een ervaring die nieuwe richting gaf aan mijn geloof en leven; een ‘bronervaring’ volgens de spirituele theorie.” Ze zetten een adverten- tie in Hervormd Nederland waarin ze mensen die zich verbonden voelden met Iona vroegen zich te melden. Dat was het begin van de Nederlandse Iona Groep. Het vertaalproces De Nederlandse groep wil het materiaal van de Iona Community toegankelijk maken voor gebruik in Nederland. Het boek met vertalingen van liederen en gebeden dat nu is uitgebracht is hiervan een mooi resultaat. Graham Maule, een van de tekstschrijvers van de originele liederen, kwam voor de presentatie van het boek naar Nederland. Hij is blij met het Nederlandse vertaalproces: “Het was interessant, omdat er een groep werd samengesteld die het materiaal uitprobeer- de, wat werkt en wat niet. Zo zijn de liede- ren ook ontstaan. Eens per week ontmoe- ten we elkaar, we proberen dingen uit en doen suggesties.” De vertalingen zijn naast de originelen opgenomen in het boek. Gebruikers kun- nen kiezen voor de Nederlandse of de Engelse versie en de teksten vergelijken. In de Nederlandse teksten gaan helaas regelmatig de nuances van de originele liederen verloren. Maar dat is onvermijdelijk in een vertaalproces, waarin betekenissen niet alleen verloren gaan, maar waarin ook nieuwe betekenissen ontstaan. Bondgenoten van God Een van de vertalers die meewerkte aan het boek is Andries Govaart. Hij vertaalde onder meer het lied ‘Vandaag, ’t is nog vroeg’. Hij wijst op iets dat hij typisch noemt voor Iona: “Coöperatie, de creatieve samenwerking tussen God en de mens,” en citeert: “Vandaag ben ik blij omgeven te zijn door God, de grond en de lucht, mijn honger, mijn brood. De Schepper, de Zoon, de Geest, drie tezamen, zij noemden mij kind en nu bondgenoot.” De mens als bondgenoot van God; de spiritualiteit van Iona doet op momenten bijna activistisch aan. In het lied ‘Door liefde sterk bewogen’ vraagt de mens God waarom sommigen zo moeten lijden, terwijl maar zo weinige mensen zich dat aantrek- ken. Uiteindelijk antwoordt God in het vijfde couplet met een tegenvraag: “Who will go for me? Who will extend my reach? And who, when few will listen, will prophesy and preach? And who, when few bid welcome, will offer all they know? And who, when few dare follow, will walk the road I show?” Met andere woorden: wat doen mensen er zelf aan? De Engelse tekst is hier geci- teerd, omdat hij de thematiek sterker tot uitdrukking brengt. God vraagt wie zijn bereik wil uitbreiden, of, meer letterlijk vertaald, wie zijn hand wil uitstrekken. In de Nederlandse vertaling gaat die beteke- nis verloren in: “Wie heeft het lef nog / te leven naar mijn woord”. Govaart roemt de ‘lichtheid’ van de liede- ren en verwijst naar het lied ‘Er is een lijn van vrouwen’. De bondgenoten van God die het lied naar voren haalt, zijn hier de vrouwen uit de bijbel, die door de eeuwen zijn ondergesneeuwd. Het is een vrolijk ‘feministisch’ lied, geschreven door John Bell, dat zonder te vervallen in klagen juist de hoofdpersonen uit de heilsgeschiedenis bezingt: “Er is een lijn van vrouwen, van Eva af een lijn, wier rol in de geschiedenis alleen Gods werk kan zijn. Hoewel in alle eeuwen hun stem verzwegen is – God gaf hun om hun zegen moed en betekenis. Kom zing het lied van Sara, die lachend moeder werd, en zing het lied van Tamar, die opkwam voor haar recht. […] en zing het lied van Rachab, van vrijheid langs haar koord, en zing het lied dat Ester voorkwam een massamoord.” Alle lof voor deze bundel met zijn prachtige liederen. De teksten zijn eigentijds, sterk van thematiek, en de muziek eenvoudig en melodieus, zodat er snel meegezongen kan worden. Daphne van Roosendaal Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow, Gooi en Sticht € 16,50. Het e-mailadres van de Nederlandse Iona Groep: mertens.lodder@12move.nl. Muziek voor de bondgenoten van God Liederen en gebeden uit Iona Voor het eerst zijn er gebeden en liederen van Iona (spreek uit: ‘aioona’) uitgegeven in het Nederlands. Op zondag 15 november werd het boek Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow, een initiatief van de Nederlandse Iona Groep, gepresenteerd. Pelgrims op Iona.