Overeen 2004 9

6 Overeen, nr. 9, januari 2004 Het was hoog zomer in de Noord-Syri- sche stad Aleppo. Met een gammele bus was ik vanuit Turkije naar deze tweede stad van Syrië gereisd. Bij de avondsche- mering had ik, voor mijn hotelletje, de oproep tot gebed vanuit een nabij gelegen moskee gehoord: ‘Hai `alas-salaat’, ‘Kom naar het gebed!’. Zittend onder een boom had ik honderden mannen, in westerse kleding maar ook in lange djelabiya’s, aan me voorbij zien spurten naar het voorplein van de moskee, waar men wegens het hete weer het gebed in de openlucht verrichtte. Ook in Aleppo is de islam dominant. Maar alles wijst erop dat geen grote stad in Syrië zo christelijk is als Aleppo. Vele koepels met kruisen en kerktorens steken de hemel in. Syrië zelf telt bijna 10% christenen; in Aleppo zal dat iets hoger liggen. Ons kent ons De volgende dag ga ik op zoek naar ds Beshara Musa Oghli, voorganger van een kleine Armeense protestantse kerk in Aleppo. Jammer genoeg heb ik zijn adres niet bij de hand. Daarom ga ik in een van de christelijke wijken van de stad een religieuze boekhandel binnen. De man achter het bruine houten bureau en een glas thee blijkt priester te zijn van de Grieks-katholieke Kerk, die eigenaresse is van deze zaak. Ik maak me bekend als medewerker van een katholieke oecu- menische organisatie in Nederland en vraag of hij de dominee kent. “Natuurlijk”, en hij belt hem zonder veel omhaal op. Ik krijg de dominee te spreken, die me uitnodigt in zijn huis en zal komen opha- len. In de tussentijd kijk ik rond in de boekhandel. “U moet eens een excursie naar Aleppo organiseren”, zegt de priester vanachter zijn leesbril, “oecumenisch is Aleppo zeer interessant”. Al snel staat de dominee voor de winkel- deur. Het weerzien is hartelijk. De zomer ervoor ontmoette ik hem met zijn vrouw en twee dochtertjes in het honderden kilometers zuidelijker gelegen Deir Mar Moesa. Dit oosters-katholieke rotsklooster aan de rand van de woestijn is een ware ontmoetingsplaats voor christenen uit de vele verschillende kerken van Syrië. Samen bidt men er en viert men er eucha- ristie, mét de vele buitenlandse pelgrims die de plek aandoen. Vele soorten christenen In bepaalde streken van Syrië is de ene of andere christelijke traditie dominant, zoals Oecumene in Aleppo en Syrië De eenheid prevaleert Het materiaal voor de Gebedsweek voor de Eenheid werd dit jaar voorbereid door christenen uit Aleppo. Leo van Leijsen, medewerker oosterse kerken van de Ka- tholieke Vereniging voor Oecumene, bracht een bezoek aan deze oecumenisch interessante stad. Men vindt er vrijwel alle orthodoxen, katholieken en protestan- ten van verschillende richtingen bij elkaar. rond het klooster Deir Mar Moesa de Syrisch-katholieken, of in het oosten in de dorpen de Assyriërs en in de steden de Syrisch-orthodoxen. In Aleppo vindt men echter vrijwel alle orthodoxen, katholieken en protestanten van verschillende richtin- gen bijeen. Dit is vooral duidelijk rondom het Ferhad-plein, genoemd naar een belangrijke Maronietisch-katholieke bis- schop die in brons vereeuwigd vanaf een sokkel alles overziet. Achter hem bevindt zich de Maronietische kathedraal, aan zijn linkerhand is de ingang van de oude Grieks-katholieke kathedraal; daarachter bevinden zich de straatjes die leiden naar de Grieks-ortho- doxe en Armeens-apostolische bisschopskerken. En loop je de wijk verder door en vandaar naar de volgende christelijke wijk, dan kom je langs de Syrisch-orthodoxe, Chaldeeuws-katholie- ke, Armeens-katholieke, Latijns-katholieke en Syrisch-katholieke kerken Aleppo’s oecumene Syrië heeft een seculier politiek systeem, tamelijk dictatoriaal, dat wel de gods- dienstvrijheid van eenieder waarborgt. Desondanks leven de christenen in een overheersend islamitische samenleving. De moslims maken in Syrië 90% van de bevolking uit. Deze getalsmatige ongelijk- heid brengt de christenen ongetwijfeld dichter bij elkaar. De christenen van Syrië in het algemeen, en die van Aleppo in het bijzonder, voelen een onderlinge eenheid. Er zijn veel gemengde huwelijken. Maar er is onder hen ook, historisch bepaalde, verdeeldheid, die nog het meeste wordt gevoeld rond de paasdatum. Syrisch- en Grieks-orthodoxen aan de ene kant, en katholieken, Armeniërs en protestanten aan de andere kant volgen namelijk twee verschillende paasdata. Moslims kunnen dit onderscheid amper volgen. In Aleppo wordt de behoefte aan één christelijk getuigenis sterk gevoeld. Zo bestaat er al jaren een streven om tot één datum voor Pasen te komen. Het was niet voor niets dat de Wereldraad hier in 1997 haar internationale bijeenkomst hield rond een gemeenschappelijke datum voor alle christenen. Oecumene heeft er een eigen gezicht. Maandelijks komen de christelijke kerklei- ders van de stad bijeen om met elkaar van gedachte te wisselen. De Week van de Eenheid was in Aleppo jarenlang een begrip. In de aanloop naar het pausbe- zoek aan Syrië in 2001 werd in die Week van de Eenheid van dat jaar een groots treffen van christelijke jongeren in de stad georganiseerd. En nu hebben christenen van Aleppo het materiaal voor de interna- tionale Week van Gebed voor de Eenheid voorbereid. “Het is wel een probleem dat we hier zoveel patriarchen hebben”, oppert ds Musa Oghli, aan wie als protestant, on- danks zijn grote liefde voor het oosters christendom, die gemijterde hiërarchen minder zijn besteed. De katholieken en orthodoxen van Syrië vallen, ieder naar hun ritus, maar liefst onder tien patriar- chen die zetelen in Damascus, Beiroet, Bagdad, of Chicago. De verschillende kerken gedragen zich soms net als midden-oosterse clans met al hun groepsbelangen. Zelfs binnen de éne katholieke Kerk zijn er in een stad als Aleppo al vijf verschillende dépendances: van Grieks-katholiek tot Maronietisch- katholiek. Toch overheerst in Aleppo en Syrië steeds meer het diepe besef dat men één grote christelijke familie vormt. Mét alle histori- sche verdeeldheid en traditionele hokjes- geest prevaleert de eenheid. Op dat punt zijn de kerken er oecumenisch al een paar stappen verder dan in veel Europese landen. Leo van Leijsen (Tekst en foto’s) Dominee Beshara Musa Oghli in zijn Armeens- evangelische kerk in Aleppo. In Aleppo wedijveren christenen en moslims om het hoogste gebouw. Links een kerk, verderop in de straat een moskee.