Overeen 2015-34

«Het wonder van de eenheid is al begon- nen»: Paus Franciscus en de oecumene door Hendro Munsterman 4 • april 2015 Z ij hadden er niet mee gerekend dat Latijns-Amerika al helemaal niet meer zo katholiek is als het wel geweest is. In een land als Argen- tinië zijn vele verschillende vormen van het christendom te vinden: naast de sterk groeiende evangelicale ker- ken zijn er ook lutherse, anglicaanse, orthodoxe Kerken. En met meerdere kerkleiders van deze kerken had Jor- ge Bergoglio diepe vriendschappelij- ke banden. Aanvaarding van alle gaven Oecumene betekent volgens paus Franciscus “niet de onderwerping van de één aan de ander, noch de ab- sorptie van de één door de ander, [maar] vooral de aanvaarding van alle gaven die God aan eenieder ge- geven heeft, ter manifestatie aan de gehele wereld van het grote geheim van de verlossing door Christus de Heer door de Heilige Geest”. Deze uitspraak deed hij op zondag 30 november, feestdag van de heilige Andreas, tijdens de orthodoxe Heili- ge Liturgie in Istanbul, in aanwezig- heid van oecumenisch Patriarch Bartholomeüs. Het is een heropname van een zin uit zijn programmatische apostolische exhortatie Evangelii Gaudium : “Het gaat er [bij de oecumene] niet alleen om informatie te krijgen over de an- der om hem beter te leren kennen, maar te oogsten wat de Geest in hen ook als een geschenk voor ons heeft gezaaid” (EG 246). In het licht van deze uitspraken krijgt een gebeurtenis uit eind 2009 een bijzondere betekenis. Vlak nadat paus Benedictus XVI door de publica- tie van de apostolische constitutie Anglicanorum Coetibus een ordinari- aat voor anglicanen die naar de rooms-katholieke Kerk wilden over- stappen had gecreëerd, nam de toen- malige aartsbisschop van Buenos Ai- res contact op met zijn anglicaanse collega Greg Venables: “Hij belde me op om samen te ontbijten en vertel- de me overduidelijk dat het ordinari- aat nogal onnodig was en dat de Kerk ons als anglicanen nodig heeft”. Tussen Franciscus en Benedictus XVI bestaat geen tegenstelling. Ook Be- nedictus sprak over de Kerk als com- munio in verscheidenheid. Het ordi- nariaat was voor hem een moge- lijkheid om binnen de RK-Kerk een nog grotere verscheidenheid toe te laten die de Kerk zou verrijken. Maar veel wijst erop dat paus Francis- cus andere accenten zet. Dit blijkt bij- voorbeeld uit een andere zin uit Evangelii Gaudium , waar hij schrijft dat “in de dialoog met de orthodoxe broeders wij, katholieken, de moge- lijkheid hebben iets meer te leren over de betekenis van de bisschoppe- lijke collegialiteit en hun ervaring van synodaliteit. Door middel van een uitwisseling van gaven kan de Geest ons steeds meer leiden tot de waarheid en het goede” (EG 246) . Zou het kunnen zijn dat de huidige paus bang is, dat veel van de rijkdom die in andere kerken bestaat buiten ons blikveld raakt als we te snel in- zetten op de opname van deze chris- tenen binnen de RK-Kerk? Het gedeelde geloof Tijdens een ontmoeting met de oecu- menische Ark Community zei hij dat al onze kerken “uitmuntende theolo- gen” hebben, maar dat we “niet moe- ten wachten tot zij overeenstemming in alle punten hebben bereikt”. En: “we zondigen tegen de wil van Chris- tus, omdat we ons op onze verschil- len concentreren, maar onze gedeel- de doop is belangrijker dan onze verschillen”. In de reeds bovengenoemde toe- spraak in Istanbul wees Franciscus op de orthodoxe, protestantse en katho- lieke jongeren die samenkomen rond de gemeenschap van Taizé en die de kerken oproepen tot eenheid. En hij stelde daar vast dat “zij dit niet doen omdat zij de verschillen die ons scheiden negeren, maar omdat ze in staat zijn er overheen te kijken; zij zijn in staat om het essentiële dat ons reeds verenigt te begrijpen”. Zo lijkt Franciscus niet alleen meer dan Benedictus XVI de nadruk te leg- gen op het gezamenlijke dat ons reeds verbindt, maar in diezelfde toe- spraak ging hij nog een stap verder: “Ik wil eenieder die hier aanwezig is ervan verzekeren dat de Katholieke Kerk, teneinde het doel van de kerke- lijke eenheid te kunnen bereiken, geen enkele conditie wil opleggen, behalve die van de gezamenlijke ge- loofsbelijdenis, en dat wij bereid zijn om samen te zoeken – in het licht van de leer van de Schrift en de ervaring van het eerste millennium – naar wij- zen waarop we de noodzakelijke ker- Aan het begin van zijn pontifi- caat werd door sommige com- mentatoren wel getwijfeld aan de oecumenische gezindheid van de Argentijnse bisschop van Rome. Kon iemand uit Latijns- Amerika wel gevoel hebben voor de zoektocht naar kerkelijke eenheid met oosters-orthodoxen en protestanten? lees verder op pagina 8 s (Foto: l’Osservatore Romano)