Overeen 2012-29

4 • najaar 2012 v. Hildo, wat vindt u van dit thema? “Een mooi én waar thema! En actu- eel. Kerken zijn vandaag geroepen om, waar mogelijk, samen op trek- ken. In mijn eigen kerk zegt metro- poliet Hilarion: het is goed als kerken met één stem spreken, bijvoorbeeld in Europa. Het is ook goed terug te kijken naar wat er als wederzijdse ze- gen al tot stand is gekomen.” Kunt u een voorbeeld geven. “Veel inzichten over onze Orthodoxe Kerk, onze mooiste boeken, zijn ge- formuleerd in dialoog met niet-or- thodoxen. De bewustwording van onze eredienst en spiritualiteit vond bij ons onder andere plaats in de 20ste eeuw dankzij bevraging door onze oecumenische partners. Ik denk ook aan iets waar ik me be- wust van werd in het proces rond de dooperkenning: in onze orthodoxe traditie is er een soort hiaat wat be- treft de bekrachtiging om als jong- volwassene je geloof te belijden. Ka- tholieken en protestanten kennen dat wel, in het vormsel en de belijde- nis. Daar zouden wij veel aan kunnen hebben. Jongeren gaan bij ons wel naar de kerk, maar wij kennen niet dat moment van hernieuwd commit- ment. Het zou een aandachtspunt kunnen zijn, bijvoorbeeld in jonge- rencatechese. Waar kan de Oosters-orthodoxe Kerk andere kerken tot zegen zijn? “Veel is al gebeurd, er is al een oogst (zoals o.a. kardinaal Kasper heeft ge- zegd). Voor de Rooms-katholieke Kerk de hernieuwde aandacht voor conciliariteit, zoals uitgewerkt op het Tweede Vaticaans Concilie, waar or- thodoxen bij zaten; ook de heront- dekking van de epiclese in de katho- lieke Kerk. De brede belangstelling voor iconen. Ook in protestantse ker- ken worden tegenwoordig iconen ge- schilderd, dat was enkele decennia geleden ondenkbaar. Een bijdrage van de Orthodoxie in de toekomst zou kunnen zijn: het wijzen op – naast een horizontale dimensie – de verticale dimensie: het Koninkrijk van God is niet van deze wereld. Het maatschappelijke is belangrijk, maar we leven in een eindige wereld. Het perspectief is breder.” Is de nadruk op het verticale specifiek orthodox? “God is groter dan wij. In godsdienst gaat het om meer dan persoonlijke gevoelens of religieuze ervaringen. De kerken in Nederland, heb ik soms het idee, zijn dat een beetje kwijt. Denk aan ‘voetbalmissen’ of aan mensen die uit het christelijk geloof pikken wat ze leuk vinden. En er uit knippen wat ze onprettig vinden. Wij passen ons niet aan God aan, maar creëren een godsbeeld dat in ons straatje past. Dat is ver verwijderd van gelovigen op weg naar redding in Christus. Natuurlijk leeft dat besef ook in pro- testantse en katholieke kerken, maar de orthodoxe kerken leggen sterk de nadruk op eeuwigheid – een eeuwig- heid die ons al in het heden omringt. Dat betekent ook de betrekkelijkheid van maatschappelijke problemen. Christus heeft ons geen gerechtig- heid op aarde beloofd. We moeten er ons wel voor inzetten, niet met de illusie dat de wereld ooit rechtvaar- dig zal zijn, maar omdat onrecht mensen treft – het beeld Gods. In het beste van de Orthodoxe Kerk is er deze aandacht voor die verticale as; als we daaraan zouden kunnen bij- dragen, zou dat mooi zijn. En als laatste: veel christenen zijn spiritueel op zoek. Ze doen een beroep op de wijsheid van het Verre Oosten: de passies overwinnen, innerlijke vrede, meditatie. Men kent de christelijke tradities in dezen niet. Wij zouden in de traditie van de ongedeelde Vroege Kerk hier iets te bieden hebben: meditatie binnen een christelijke gebedstraditie, ken- nis van de psychische krachten in de mens, het belang van het lichaam, spirituele wijsheid” Kunnen orthodoxen op het gebied van spiritualiteit leren van anderen? “Ik denk aan de lectio divina (spiritu- eel Bijbellezen, vL). Dat is bij ons niet een heldere, gestructureerde traditie. Het is een manier van lezen waarvan we kunnen leren; van serieuze bijbel- studie überhaupt. Doordat men de evangelielezing (in Oudgrieks of Kerkslavisch, vL) vaak niet verstaat, leeft het evangelie niet zo. Wel is een revival gaande: in Libanon herleefde de Orthodoxe Kerk bijvoorbeeld na de Tweede Wereldoorlog door een groep orthodoxe jongeren die alle- maal waren geschoold in Bijbellezen op katholieke en protestantse scho- len. Dat namen ze mee. Ook in de Koptische Kerk in Egypte wordt de Bijbel grondig gelezen. Verder experimenteren veel ortho- doxen in de diaspora met de retraite. Die katholieke traditie kenden wij niet zo. Wij leven in een wereld waar niet iedereen even naar een klooster op de berg net buiten het dorp kan gaan. Voor hen leeft de vraag: hoe creëer je een tijdelijke setting van spi- rituele groei? Hier kunnen we zeker van de Katholieke Kerk leren.” v. Hildo Bos v. Hildo Bos (1969) raakte door de studie van de Russische taal en letterkunde in Amsterdam geïnteresseerd in de orthodoxie. Van 1995 – 1999 studeerde hij aan het gerenommeerde theologische instituut St. Serge in Parijs. Hij is verbonden aan de Russisch-Orthodoxe parochie H. Nicolaas van Myra in Amsterdam. Daarnaast is hij werk- zaam als tolk. Leo van Leijsen sprak met hem over het thema van Willibrordzondag. We kunnen veel van elkaar leren door Leo van Leijsen