Overeen 2011-26

6 • april 2011 In Memoriam - Anton Houtepen door Geert van Dartel Op 11 december 2010 over- leed Anton Houtepen. Zijn overlijden kwam voor velen als een schok. Met zijn erudi- tie en bevlogenheid heeft hij zich vanaf het einde van de jaren zestig van de vorige eeuw met hart en ziel ingezet voor de oecumenische bewe- ging in binnen en buitenland. Hij was niet bang om nieuwe wegen te gaan. N a zijn priesteropleiding ver- volgde Anton Houtepen in de jaren zestig zijn studies in Nij- megen en Heidelberg. In Heidelberg ontmoette hij zijn latere echtgenote. Ze trouwden in Nederland en kregen twee zonen. Houtepen promoveerde in 1973 bij Edward Schillebeeckx met een studie over onfeilbaarheid en hermeneutiek. In de jaren zeven- tig was hij werkzaam voor het Dio- cesaan Pastoraal Centrum van het bisdom Breda. Als gedelegeerde voor oecumene was hij een prominent lid van het hoofdbestuur van de St. Wil- librordvereniging. De voordracht van het bestuur om hem in 1977 tot voorzitter te benoemen, werd door de Bisschoppenconferentie afgewe- zen. Een jaar eerder was zijn benoe- ming tot hoogleraar aan de Katholie- ke Theologische Faculteit in Nijmegen als opvolger van prof. dr. Piet Schoonenberg eveneens ge- strand. Deze teleurstellingen hebben Anton Houtepen niet verbitterd. Als oecu- menicus en theoloog heeft hij eerst als medewerker en later als directeur van het Interuniversitair Instituut voor Missiologie en Oecumenica (IIMO) (1971-2005), hoogleraar Filo- sofie in Rotterdam (1984-1994) en hoogleraar Oecumenica in Utrecht (1995-2005) zijn vleugels uitgesla- gen. Tijdens zijn wetenschappelijke carrière bleef hij steeds betrokken op de praktische oecumene. Kort na zijn overlijden betitelde de huidige secretaris van de Raad van Kerken Anton Houtepen als de icoon van de oecumene en ‘godfather op wie wij altijd een beroep konden doen, een man met een enorme dossierkennis, die de verschillende tradities van binnenuit kende.’ Jeannette van Andel, huisarts en vanaf het eerste uur actief betrokken bij de oecu- menische gemeenschappen in ons land prees hem omwille van zijn interesse en het vertrouwen in hun oecumenische experiment. Collega en vriend prof. dr. Leo Koffeman roemde naast zijn kennis en theolo- gische onafhankelijkheid, zijn intel- lectuele eerlijkheid en onverwoest- bare hoop. In zijn laatste mail aan Koffeman schreef Anton Houtepen: “Ik heb met passie en vreugde mij ingezet voor de koinonia van de ker- ken en voor het gezamenlijk getui- genis en de dienst van de Nederlandse kerken. We weten alle- maal, dat we het beloofde land alleen uit de verte hebben mogen zien, maar dat neemt het visioen niet weg, noch de belofte die ons is gegeven”. Het zijn steeds weer personen die de oecumenische beweging dragen en kleuren. Daarom zijn de biografieën van de voortrekkers van de oecu- menische beweging zo interessant. In de bundel Rethinking ecumenism (red. Dr. Freek L. Bakker, uitgeverij Meinema 2004) zijn twee teksten opgenomen die zeer verhelderend zijn voor een begrip van persoon en werk van Anton Houtepen. Dr. Karel Steenbrink, die vele jaren met Houtepen bij het IIMO samenwerk- te, schreef een biografische schets van het leven van Anton Houtepen. Hij typeert hem aan het einde van zijn verhaal als een visionaire team- speler. Daarnaast een portret van de theologie van Anton Houtepen van de hand van de systematisch theolo- ge dr. Susanne Hennecke. In haar bijdrage verheldert zij hoe Houtepen in de context van de geseculariseer- de wereld en vanuit een verlangen naar gemeenschap (koinonia) de relevantie van de vraag naar God open hield. Op 17 december vond de uitvaart plaats vanuit de Aloysiuskerk in Ut- recht. Het was een koude, winterse dag. De straten waren met sneeuw bedekt. De kist met het lichaam van Anton werd op een kar vanuit zijn huis naar de kerk gereden en na de dienst naar de begraafplaats. In de dienst waarin dr. Ton van Eijk voor- ging, werd op een intense manier afscheid genomen van deze geliefde mens. Velen vergezelden hem naar zijn laatste rustplaats. Foto: Raad van Kerken in Nederland Voor Anton Houtepen Maar nu hij - die met een God - als een blijkbaar nog steeds open zij het daarom nog niet altijd precies weer dezelfde vraag van ons allen zo onvermoeibaar op WEG was om het volk van de ENE, wiens Naam als geen ander hem op het lijf stond geschreven, weer samen te voegen - de pen, waarmee hij zo vaak en zo raak dat hout toch maar weer op maat wist te snijden voorgoed moest laten vallen laten wij met die pen de vraag door hem gesteld toch niet zomaar daar liggen? Henk Eikelboom