Overeen 2007 18

5 Samenvatting lezing door Mgr. Dr. Ben Janssens, gedelegeerde oecumene bisdom Roermond in de St. Janskerk te Maastricht op initiatief van de Raad van Kerken, 24 januari 2007. Leven vanuit de Geest Overeen, nr. 18, april 2007 "Geestelijke oecumene"? Waarom in de laatste tijd zo veel nadruk gelegd op "geestelijke oecumene" oftewel "oecumenische spiritualiteit"? Tijdens de Internatio- nale Bidweek presenteerde Kardi- naal Walter Kasper dit jaar zelfs een "Vademecum voor geestelijke oecumene"! Betreft het hier soms een alibi om lastige discussies uit de weg te gaan? Kardinaal Kasper zelf ziet dat anders. In verschillende van zijn publicaties heeft hij reeds sinds geruime tijd het belang van een dergelijke spiritualiteit onderstreept. (Vgl. Walter Kardinal Kasper, Wege der Einheit. Perspektiven für die Oek- umene, Freiburg-Basel-Wien, 2004 ). Om twee redenen. Allereerst moe- ten wij bedenken dat aan de kerk- scheuringen niet alleen maar kwes- ties qua kerkelijke leer ten grondslag liggen. Tot op zekere hoogte is ook een onderscheid in spiritualiteit mede debet hieraan. Bevordering van de eenheid zal dus ook weer op dit terrein moeten inzetten. Verder noopt de huidige tijdssituatie tot een dergelijke spirituele vernieuwing. Onze tijd wordt gekenmerkt door een sterke scepsis ten aanzien van elke doctrinair-institutionele benadering van levensproblematiek. Mensen wantrou- wen doctrine, maar gaan wel - om het hoofd te bieden aan een hol en leeg bestaan - des te intenser op zoek naar geestelijke ervaring. Drie criteria Spiritualiteit is alom gezocht. Een oecu- menische spiritualiteit luistert naar de éne taal van de Geest zoals die in de veelheid van christelijke geloofsbelevin- gen en geloofspraktijken tot uitdrukking komt. Gods Geest is op de eerste plaats de "Spiritus Creator", de scheppende Geest die het leven geeft. Alszodanig is Hij universeel werkzaam. Leven vanuit deze Geest moet daarom altijd eerst in een universeel perspectief gezien wor- den. Een oecumenische spiritualiteit zal alle leven willen dienen; zij zal oog heb- ben voor vrede en gerechtigheid, voor duurzaamheid en behoud van Gods schepping. Omwille van haar specifiek christelijke identiteit zal een dergelijk oecumenisme zich vervolgens altijd moeten laten gezeggen vanuit haar grondslag: Jezus Christus. De belijdenis van Jezus Chris- tus is het beslissend criterium ter onder- scheiding van de geesten. De conse- quenties voor een oecumenische spiritualiteit liggen voor de hand. Zij zal een door en door bijbelse spiritualiteit moeten zijn; aanzettend dus in de oecu- menische contacten tot gemeenschap- pelijke Schriftlezing en Schriftstudie. Jezus Christus komt onder ons tegen- woordig in Woord én Sacrament. Daarom zal "geestelijke oecumene" tevens sacra- menteel van aard zijn. Zij berust op een besef van onze gemeenschappelijke doop waardoor wij reeds in de éne Geest leden zijn van het éne Lichaam van Christus, én in een diepe spirituele gemeenschap met elkaar leven. De doop verwijst onmiddelijk naar de eucharistie. Door het éne eucharistische brood worden wij het éne Lichaam van de Kerk. Voor ieder die de eenheid van alle christenen ter harte gaat, wordt hier de diepe pijn gevoeld van het niet ge- meenschappelijk ter tafel van de Heer kunnen gaan. Deze pijn moet voor ons allen een impuls zijn ons nog sterker verantwoordelijk te voelen voor die christelijke eenheid. Het zou echter een al te goedkope oplossing zijn om de geschilpunten t.a.v. het eucharistische geloofsmysterie eenvoudigweg te veronachtzamen. Een consensus hierover komt pas tot stand wanneer er een voortdurende uitwisseling plaats vindt van ons diepe geloof in de eucharistie. Dit geloof wordt beleefd in een ge- meenschappelijk gebed. Want het samen bidden om de komst van de Geest smeedt ons nu reeds samen tot een eenheid in verzoende ver- scheidenheid. Leven vanuit de Geest kent tenslot- te nog een derde criterium: de verbondenheid met de Kerk. De verschillende charismata binnen de Kerk vullen elkaar aan. De werk- zaamheid van de Geest kan daar- om noch beperkt worden tot de instituties van de Kerk noch door deze monopoliserend opgeëist worden. Maar, evenmin kan de Geest of het charisma in tegenstel- ling gebracht worden tot de sacra- mentele structuur en de dienstamb- ten binnen de Kerk. Want ook deze structuur en deze ambten zijn op hun wijze gaven van de Geest. De Geest werkt nooit in het tegen- elkaar, maar altijd in het met-elkaar. Hij keert zich af van elke partijdig- heid of fractievorming. De hoogste gave van de Geest is de liefde, zonder deze liefde zijn al de andere charismata waar- deloos. Gezuiverd geheugen Oecumenische spiritualiteit lijdt aan de wonden die de scheuringen in het li- chaam van de Kerk geslagen hebben. Daarom wil zij ook het kritische geweten van de Kerk zijn om er voortdurend aan te herinneren dat deze zich niet opsluit in confessionele zelfgenoegzaamheid. Een oecumenische spiritualiteit spoort aan tot een zuivering van het geheugen, maar zij ziet ook profetisch vooruit. Zij grijpt vooruit op een kerkelijke levensstijl die ooit het paradigma mag worden van heel de Kerk. Aan het einde van de beweging die uit de Geest geboren wordt, zal geen uniforme Kerk staan, maar een eenheid in legitieme en ver- zoende verscheidenheid. Een eenheid die zich modelleert naar het voorbeeld van de drie-ene God: eenheid in ver- scheidenheid, één God in drie onder- scheiden Personen; een eenheid die leeft vanuit de innige uitwisseling van de Gave van Liefde, Gods Heilige Geest.