Pokrof 4 nergens aanschouwelijker gemaakt dan door de ontmoeting van Mozes met God bij de brandende doornstruik. Wat gebeurde er toen Mozes de doornstruik naderde, die brandde zonder te worden verteerd. Allereerst wordt Mozes’ aandacht getrokken door het zichtbare, het mooie zouden we kunnen zeggen, van de brandende doornstruik. Hij ziet iets alledaags - een doornstruik -, dat gepaard gaat met iets transcendents - het vuur. Dan gaat hij erheen. God ziet dat Mozes door de doornstruik wordt aangetrokken, wat Zijn bedoeling was. Dan spreekt hij Mozes toe, vanuit de doornstruik. Mozes antwoordt. “Toen bedekte Mozes zijn gezicht, want hij durfde niet naar God op te zien.” Dan maakt God zich bekend. Zoals we weten vertelt God Mozes dat Hij door hem de Israëlieten zal bevrijden uit hun gevangenschap, en in het Beloofde Land zal leiden. Op dezelfde manier kan de zichtbare schoonheid van de icoon niet worden gescheiden van het Woord. Schoonheid leidt ons naar het goede, terwijl het Woord ons zegt hoe we goed kunnen worden. Goedheid en schoonheid hebben van alles te doen met betrekkingen, en betrekkingen vereisen communicatie, gesprek met de ander, weten wat de ander wil. Vaak hebben we eerst contact met iemand omdat iets in hem ons aantrekt. De volgende stap is dat we verdieping vinden, door met hem te praten, te communiceren. Ik denk graag aan schoonheid als aan een wonderbaarlijke geur die ons bereikt van achter een hoge muur om een afgesloten tuin. We komen in de buurt, we ruiken die geur en we willen meer. We willen weten wat de bron is, maar weten niet hoe we de tuin in moeten. Dus doen we navraag, en misschien brengt iemand ons bij de ingang. Het Woord brengt ons naar de bron van de schoonheid die we vermoeden. We kunnen iconen opvatten als ware mythen, in de oorspronkelijke zin van dat woord. Muthos is een Grieks woord dat iets betekent dat mondeling wordt doorgegeven, zoals een fabel, een legende, een verhaal, of een poëtische vertelling. En muthos wordt dus eerder mondeling doorgegeven dan schriftelijk. Dit betekent dat iemand dat moet doen, persoonlijker dan een boek kan zijn. Iconen maken evenzo deel uit van een levende traditie. Zelfs de Bijbel was, hoewel geschreven, altijd door de Kerk bedoeld om te worden ervaren en te worden geïnterpreteerd binnen het leven en de traditie van de Kerk. De Bijbel is in de Kerk, en gaat niet over de Kerk. Ook de icoon bestaat binnen de Kerk. Vanwege dit persoonlijk element is er ook een element van timing. Goede vertellers maken gebruik van timing. Ze weten wanneer ze hun personages moeten introduceren, hoe ze voor de toehoorders een tafereel moeten opzetten. Het hele verhaal vanMozes die God ontmoet in de doornstruik laat zien hoe God weet hoe Hij een verhaal moet opzetten, hoe Hij Mozes stap voor stap ertoe brengt om het onmogelijke te verrichten. Een van de Griekse woorden voor schoonheid geeft de suggestie van tijdloosheid: Horaios, een adjectief dat etymologisch stamt van hora, uur. Dit woord suggereert dat iets mooi is doordat het er tijdig is, op het juiste moment komt. Het is aantrekkelijk, niet alleen omdat alles zijn goede plaats heeft, zoals op een schilderij dat goed in elkaar zit, maar ook omdat het allemaal op de juiste tijd komt. Daarom zijn iconen liturgisch. Ze zijn het meest doeltreffend als ze op de juiste tijd komen, en op de juiste plaats. Ze worden gemaakt om om hun deel te hebben in de gezongen eredienst van de Kerk, bij de processies en bij de plechtigheden voor bepaalde tijden en seizoenen. In het bijzonder feesticonen worden het beste ervaren in de context van de hymnen die speciaal zijn gedicht voor de respectievelijke feesten. De teksten geven een interpretatie van de iconen, de iconen interpreteren de feesten. Iedere keer als God tot ons spreekt worden we uitgedaagd om nog dieper door te dringen in Zijn genade en goedheid. Schoonheid sterft als een onbevruchte bloemals we door die schoonheid niet dieper doordringen in zijn goddelijke bron. Daarom roepen iconen ons op tot berouw en innerlijke verandering. Wat ons tot het volgende brengt. Schoonheid en berouw Berouwbetekent dat we verandering brengen in de manier waarop we de dingen zien, en daarmee in onze manier van handelen. Het Griekse woord metanoia betekent letterlijk een verandering van de nous, en de nous is volgen de kerkvaders het oog van het hart. In wezen is berouw het zich afwenden van het zien van de wereld en onszelf als iets duisters, om in alles God te zien. Het betekent in wezen dat we veranderen, dat we aanbidden in plaats van te consumeren, dat we eucharistisch worden in plaats van diefachtig. De heilige Johannes Chrysostomos bevestigt deze behoefte om de schoonheid van de wereld
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=