Jaargang 67 Nummer 4

Pokrof 15 In de ban van de Heilige Berg Het opzetten van een onderzoeksproject over de hoogmiddeleeuwse schriftcultuur van de kloosters op Athos V oor handschriftenkundigen, diegenen die gespecialiseerd zijn in de historische hulpwetenschappen van de paleografie en codicologie, is het handgeschreven boek, ofwel codex, een schat aan informatie over de historische schriftcultuur. De handschriften zijn namelijk een luik naar het historisch verleden van scribenten, boekbinders, lezers en uitwisseling van boeken tussen instituten. Er lijkt echter een scheiding te bestaan tussen die handschriftenkundigen die enerzijds onderzoek verrichten naar handschriften geschreven in het Latijnse schrift en anderzijds handschriften geschreven in het Griekse schrift. Deze schei- ding is ondermeer zichtbaar door het onderzoek verricht door leden van het Comité Internatio- nal de Paléographie Grecque (Internationaal Comité van de Griekse Paleografie, CIPG) en het Comité International de Paléographie Latine (Internationaal Comité van de Latijnse Pale- ografie, CIPL). Hoewel het begrijpelijk is dat handschriftenkundigen zich op een specifieke schriftcultuur richten, zijn vergelijkingen voor synchronisch onderzoek noodzakelijk. De welbekende Nederlandse handschriften- kundige Peter Gumbert stelt dat twee promi- nente ontwikkelingen zich hebben voorgedaan in de paleografie en codicologie, namelijk het comparatieve en het kwantitatieve onderzoek naar schriftsystemen en schriftculturen. Een eerder project van de comparatieve codicologie, waarbij de Griekse schriftcultuur is te verge- lijken met de Koptische, Georgische, Slavische, Syrische, Armeense, Hebreeuwse, Ethiopische en Arabisch schriftcultuur is ondernomen aan de Universiteit van Hamburg, getiteld Compara- tive Oriental Manuscript Studies (Vergelijk- ende Oriëntaalse Manuscriptenstudies, Athos, Iviron, Ms. 170, f. 32v-33r, s. X/XI, Evangeliën van Mattheus en Johannes met commentaar van Cyril van Alexandrië. In de kantlijn hebben verschillende lezers hun sporen nagelaten door middel van annotaties.