Jaargang 67 Nummer 2

De Russische literatuur heeft zich vaak aan de randen van de theologie begeven, en liet daar haar sporen na. We kennen er nogal wat invloedrijke schrijvers over godsdienst, zonder opleiding in die richting. Een beroemdheid in zijn tijd was de dichter Vjatsjeslav Ivanov (1866-1949). “V jatsjeslav de Luisterrijke”, zei de filosoof Sjestov. Een veelzijdige figuur, en alles wat het prere- volutionaire Rusland te bieden heeft, komt bij hem samen. Geen hoge afkomst. Vader, ‘landopzichter’, was een laag ingeschaalde ambtenaar die vroeg stierf. Zijn moeder bracht hem liefde voor religie, kunst en literatuur bij. Zijn carrière in literatuur en wetenschap ziet er verder briljant uit. Hij studeerde klassieke filologie in Moskou, en daarna in Berlijn. Bovendien Romeinse geschiedenis bij onder meer Theodor Mommsen – de voertaal was Latijn. Hij trouwde in 1893 met de dichteres en vertaalster Lydia Zinovieva-Annibal. Met haar maakte hij reizen naar Athene, Genua, Egypte en Palestina. Na enige jaren in Italië, waar hij zich met de klassieke renaissance bezighield, gaf hij in Petersburg vanaf 1905 drukbezochte colleges over de Oudheid. Vanaf zijn middel- bare schooltijd noemde hij zich atheïst, en na zijn dertigste had hij een religieuze opleving. De dood van zijn vrouw in 1907 was een zware slag voor hem. Hij hield zich toen enige tijd bezig met occultisme. Ivanov trouwde met de dochter van zijn vrouw uit een eerder huwe- lijk, zijn stiefdochter dus. Hij zei dat zijn overleden vrouw hem dat in een visioen had opgedragen. Inmiddels had hij een bundel gedichten gepubliceerd, die zeer moeilijk wer- den gevonden. Symbolisme In Petersburg was hij het middelpunt van de nieuwe literaire beweging van het symbolisme. Het symbolisme was een reactie op het realisme en naturalisme in de literatuur. Men wilde meer aandacht voor het intuïtieve, de dromen, het onderbewuste, en de mythen. De stroming begon in de tweede helft van de 19 e eeuw in Frankrijk (denk onder meer aan Baudelaire), ook als reactie op de romantiek. In plaats van zich laten meeslepen door gevoelens wilde men ook meer aandacht voor de vers- techniek. Maar de dichter is geen ambachts- man, vond men in Rusland. Ze vonden de Fransen iets te eenzijdig esthetisch. De dichter heeft iets te zeggen over het geestelijke leven, over idealen en vooruitzichten. In deze kleine bijdrage kunnen we niet veel zeggen over de dichter Ivanov. Zijn poëzie is diepzinnig, moeilijk. De sporadische verta- lingen in het Nederlands zijn moeilijk te vinden. Dan kan de lezer er niet veel mee. Op deze plaats gaan we vooral uit van zijn essays en enige briefwisselingen. Nieuwe mythen De mens heeft behoefte aan meer dan het gewone leven. De Poolse filosoof Jerzek Kola- Of anders de chaos 3 Pokrof Vjatsjeslav Ivanov (Foto: WikimediaCommons). -