Jaargang 66 Nummer 2

Pokrof 7 gebeurt in een context die totaal verschilt van de situatie in het Midden-Oosten en in de dias- pora in het Westen. Wat is de rol van het kader (o.a. de bisschop)? Hoe gaat men om met het probleem van de taal? Welke elementen van de Syrische traditie zijn essentieel of universeel, welke kun je aanpassen aan plaatselijke om- standigheden? BisschopEduardoAguirre-Oestmann Een centrale figuur bij het ontstaan van de Syrisch-orthodoxe Maya-kerk is Eduardo Aguirre-Oestmann. Hij was een rooms-katho- liek priester en is in Rome afgestudeerd aan de Gregoriana-universiteit. In 2003 stichtte hij in Guatemala een onafhankelijke christelijke beweging. In 2006 werd hij door kardinaal Quezada Toruno geëxcommuniceerd, omdat hij de sacramenten ook gaf aan niet-katholieken en omdat hij een aantal katholieke dogma’s niet meer aanvaardde. Eduardo komt niet voort uit de bevrijdingstheologie, die een tijd- lang in Latijns-Amerika populair was. Zijn boodschap is niet politiek. Hij heeft zich wel sterk gesolidariseerd met de gemarginaliseerde Maya-christenen. Hij kwam ook niet voort uit de katholieke charismatische vernieuwing, hoewel zijn aanhangers zich daar wel mee ver- want voelen en hij veel waarde hecht aan de werking van de Heilige Geest. Hij wil terug naar een oorspronkelijke vorm van christendom, die hij in de ‘Oosterse ker- ken’ meer terugvond dan in de Rooms-katholie- ke Kerk. De Syrische kerk betekent voor hem een band met de kerk van de apostelen en de taal die Jezus sprak. Tussen 2010 en 2013 vond een vereniging plaats van zijn beweging met de Syrisch-orthodoxe Kerk. Die liep via het bis- dom in de Verenigde Staten. Eduardo werd in de Syrische traditie ingewijd en in 2013 tot monnik gewijd en tot bisschop onder de naam Mor Jacob. Alle informatie over de Syrische traditie kreeg hij uit de VS in het Engels. Hij heeft er veel werk van gemaakt om de liturgi- sche teksten, kalenders en ander materiaal te vertalen in het Spaans en de diverse talen van de Maya’s. Veel vieringen zijn daarom nu tweetalig: Spaans en één van de talen van de Maya’s. Op het seminarie leren de priesters ook een beetje de Syrische taal, die soms ook wordt gebruikt in de lokale parochie bij de eucharistische canon en bij het Onze Vader. Inculturatie De theologie van deze kerk is Syrisch en oriën- taals. De liturgie is een nieuwe combinatie, een syncretisme kun je zeggen, van essentiële ele- menten uit de Syrische traditie met behoud van belangrijke elementen uit de katholieke traditie en de traditie van de Maya’s. Een katholiek ele- ment dat de bisschop behouden heeft, is het vormsel als een apart ritueel, dat in Guatemala traditioneel een belangrijks sociale functie heeft. In de Oosterse traditie zijn doop, vormsel (myronzalving) en eerste communie juist één gebeurtenis. De priester is tijdens de viering ook steeds naar het volk gericht, wat in de Syrisch-orthodoxe traditie niet gebruikelijk is. Vrouwen doen lezingen uit de Bijbel tijdens vie- ringen. De afbeeldingen, de wierook en de zang met gebruik van muziekinstrumenten komen deels uit de traditie van de Indianen, vooral in afgelegen parochies. De bisschop reist geregeld rond door het land om alles uit te leggen en een kader van vrijwilligers op te leiden. Zijn mon- delinge uitleg en preken zijn net zo belangrijk als de literatuur, die niet iedereen lezen kan. Veel oudere en alle jongere priesters hebben een Maya-achtergrond. Een deel van de oudere priesters heeft zijn opleiding gehad in de Rooms-katholieke Kerk. Nu krijgen priesters hun opleiding in een eigen seminarie. De relatie van deze nieuwe Syrische Maya-Kerk tot de Rooms-katholieke Kerk is wisselend. Soms is het wat moeilijk, wanneer een priester met zijn parochie is overgegaan van de katho- lieke naar de Syrische Kerk. De relatie met een Grieks-orthodox klooster in Guatemala is goed. Maar er is weinig praktische samenwer- king, omdat binnen de Griekse Kerk weinig ruimte is voor de inculturatie die bisschop Eduardo heeft doorgevoerd. In Guatemala wonen ook enkele migrantenfamilies uit Syrië, maar die hebben geen band met deze kerk. Met de protestantse evangelische kerken zijn geen problemen. Interieur van een Syrisch-orthodoxe Maya-kerk.