Jaargang 66 Nummer 1

Pokrof 7 Sinds 19 april bemoeit ook het Oekraïense par- lement zich met de kwestie. Op die dag stond ‘resolutie 8284’ ter discussie. Met die resolutie wilde het parlement Porosjenko’s oproep aan oecumenisch patriarch Bartholomeüs om au- tokefalie mogelijk te maken een steuntje in de rug geven. Ze werd met grote meerderheid aan- genomen. De politieke opponenten van het Oppositie Blok hebben Porosjenko’s demarche richting het oecumenisch patriarchaat van meet af aan bekritiseerd. Gewezen partijleider Joeri Boiko betreurde het dat Porosjenko, wiens ambtster- mijn in 2019 afloopt, zijn “herverkiezingcam- pagne opende met het aansnijden van het meest gevoelige actuele maatschappelijke the- ma”. Bovendien herinnerde Boiko zijn presi- dent eraan dat de grondwet de scheiding van kerk en staat voorstaat. Een aardige kwinkslag kwam van zijn partijgenoot Boris Kolesnikov in oktober 2018. De salarissen in Oekraïne zijn de laagste in Europa, dus zou de overheid beter “hemelse zaken en autokefalie verruilen voor aardse zaken en zich op de economie richten”, meende oligarch Kolesnikov. Oppositie Blok-lid, oligarch, genaturaliseerd Rus en Russisch-orthodoxe gelovige Vadim No- vinski op zijn beurt waarschuwde voor onrust in het land en suggereerde dat autokefalie al- leen via Moskou en niet dus via Istanboel kon worden verkregen. Eerst zouden de Oekraïense gelovigen zich eigener beweging moeten ver- enen onder de patriarch van Moskou en dan pas autokefaal worden. Moskoutrouw Uiteraard is het voornemen van patriarch Bar- tholomeüs slecht gevallen binnen de Oekraïen- se Orthodoxe Kerk van het patriarchaat van Moskou. Deze kerk, die het exclusieve vrucht- gebruik van het predicaat orthodox voor zich op- eist, moest nu in een gezamenlijke kerkverga- dering met andere orthodoxe kerken een pa- triarch gaan kiezen. De kerkleiding onder aanvoering van metropo- liet Onoefri (Berezovski) van Kyiv volgde trouw de lijn die in Moskou werd uitgezet. In 2014 profileerde deze kerk zich nog als vredestichter en instrument van eenheid in Oekraïne, maar bekritiseerde steeds vaker elke suggestie van kerkelijke eenheid die niet vanuit haar midden werd geëntameerd. Eerst werd staatsinmen- ging onder kritiek gesteld. Daarna kreeg pa- triarch Bartholomeüs het verwijt inconsequent te zijn: had hij niet eerder al autokefalie voor de Oekraïense orthodoxie afgewezen? Wat later werd daaraan toegevoegd dat Bartholomeüs de wereldorthodoxie in verdeeldheid ging storten. In een verklaring van 13 november 2018 noem- de de bisschoppensynode het proces van een- wording die aan autokefalie vooraf moet gaan “politiek en propaganda”. Met de orthodoxe kerkgeschiedenis werd de hand gelicht, omdat een “legalistische”, “kunstmatig en van buiten- af opgelegde” eenheid geen historisch prece- dent had, aldus de bisschoppen van de Oek- raïense Orthodoxe Kerk van het patriarchaat vanMoskou. Ze vroegen de afgescheiden ortho- doxen om berouwvol terug te keren tot hun kerk, “tot de geestelijke eenheidmet Christus”. Er klonken ook dissidente stemmen, maar tal- rijk waren zij niet. Slechts drie van de 89 bis- schoppen steunden openlijk autokefalie. Me- tropoliet Oleksandr (Drabinko) van Perejaslav bijvoorbeeld noemde het een zaak van “histori- sche rechtvaardigheid”, waarbij hij aantekende dat Oekraïne het meest orthodoxe land is in de voormalige Sovjet-Unie. Hier lag volgens me- tropoliet Oleksandr precies de reden waarom patriarch Bartholomeüs gelijk had, toen hij zei dat “Oekraïne zijn eigen lokale kerk verdient”. En daarom ook spelen religieuze kwesties in zijn land zo hoog op, aldus demetropoliet. De 78-jarige metropoliet Sofronie (Dmitroek) van Tsjerkasi en Kaniv vertelde tijdens een BBC-interview dat hij aan de orthodoxe kerk- vergadering wilde deelnemen en dat hij het liefst alle bisschoppen van zijn kerk zou zien gaan. Mocht echter de leider van de concurre- rende Oekraïense orthodoxe kerk van het pa- triarchaat van Kyiv metropoliet Filaret de nieu- we patriarch worden, dan wilde metropoliet Sofronie zich als kluizenaar terugtrekken. 25 Jaar strijd Uiteraard was patriarch Filaret (Denisenko) van de Oekraïense orthodoxe kerk van het pa- triarchaat van Kyiv zeer tevreden over de gelui- den die hem vanuit Istanboel bereikten. Filaret, die na de ontijdige, met mysterie omfloerste dood van patriarch Volodomyr (Romanjoek) in 1995, leider werd van de vermoedelijk grootste orthodoxe kerk in Oekraïne nu, was begin jaren ’90 afgevallen in de race om het leiderschap van de Russisch-orthodoxe Kerk en geëxcommuni- ceerd. Daarna groeide hij uit tot het boegbeeld van het streven naar autokefalie. Desgevraagd door Associated Press gaf de bijna 90-jarige duidelijk aan van geen ophouden te willen weten en klaar te staan om de nieuwe