Jaargang 65 Nummer 5

Pokrof 5 in 1992 en 1997 heeft ingestemd met de beslis- singen van de Russische Kerk met betrekking tot metropoliet Filaret en vindt het onverteerbaar dat de patriarch hier meer dan 20 jaar later op terugkomt door ‘deze schismaticus om politieke redenen’ in de communio van de kerk op te nemen. Als bakermat van de Russische Orthodoxie heeft Kiev een grote symbolische betekenis voor de Russische Kerk. Het Patriarchaat van Moskou (1589) is daaruit voortgekomen. Vanaf 1686 maakt Kiev, dat lange tijd tot de Litouwse en Poolse invloedsfeer behoorde, tot aan de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 deel uit van Rusland. In Oekraïne zijn de meeste orthodoxe parochies. Verlies van Oekraïne zou voor de Russisch-orthodoxe Kerk zowel wat betreft het aantal gelovigen als financieel een aderlating zijn. Rusland en de Russisch-ortho- doxe Kerk valt het sowieso moeilijk om het eigen nationale karakter van Oekraïners te erkennen in onderscheid van Russen. Voor de erkenning van de autocefalie is de Orthodoxe Kerk van het Patriarchaat Kiev aan- gewezen op de steun van de Oekraïense staat en van de Oecumenisch Patriarch. Al in de jaren negentig werd vanuit Oekraïne een beroep gedaan op de Oecumenisch Patriarch van Constantinopel om de kerk te erkennen. Lange tijd heeft Constantinopel zich afzijdig gehouden. Maar vanaf 2008 is er grotere betrokkenheid zichtbaar. Cyril Hovorun zegt daarover dat de Oecumenisch Patriarch er des- tijds naar streefde om de Oekraïense Ortho- doxe Kerk weer onder zijn jurisdictie te bren- gen. Dat stuitte op verzet bij de Oekraïense regering van president Viktor Joesjtsjenko die op autocefalie aanstuurde. Oorlog Ten gevolge van de oorlog in Oekraïne vanaf 2014 zijn de kerkelijke verhoudingen tussen Oekraïne en Rusland verscherpt. De Ortho- doxe Kerk van het Patriarchaat van Moskou verkeert in een lastige positie. Het wordt haar door veel Oekraïeners kwalijk genomen dat ze zich nooit duidelijk heeft uitgesproken tegen de agressie van Rusland tegen Oekraïne op de Krim en in het Oosten van het land. De getals- verhoudingen tussen de kerkgenootschappen zijn mede daardoor aan het verschuiven. De Orthodoxe Kerk van Patriarchaat van Moskou mag met 12.000 parochies twee keer zoveel parochies hebben als de beide andere ortho- doxe kerken samen. Maar volgens de gegevens van Cyril Hovorun behoort inmiddels 50,4% van de bevolking tot de Oekraïense Kerk van het Patriarchaat van Kiev, 7,2% tot de Oe- kraïense Autocefale Kerk, terwijl het aandeel van de Oekraïense Kerk van het Patriarchaat van Moskou gedaald is tot 26,1%. De autocefalie van de Orthodoxe Kerk is zeker ook een politieke aangelegenheid waarvoor zich de president van Oekraïne, Petro Porosjenko, die zelf behoort tot de Orthodoxe Kerk van het Patriarchaat van Moskou, per- soonlijk inzet. Om de erkenning van de autoce- falie te bepleiten ging Porosjenko op 9 april 2018 op bezoek bij patriarch Bartholomeüs. Ruim een week na dit bezoek besloten het Oekraïense parlement en de bisschoppen van de Autocefale Orthodoxe Kerk en de Orthodoxe Kerk van het Patriarchaat van Kiev om bij de Oecumenische Patriarch een verzoek tot erkenning van de autocefalie in te dienen. Op 22 april liet het Oecumenisch Patriarchaat weten de aanvraag in behandeling te nemen en op 27 juli sprak de Oecumenisch Patriarch Bartholomeüs uit dat hij tot erkenning van de autocefalie van de Oekraïense lokale Ortho- doxe Kerk zou willen komen. Begin september werd in Istanbul een beraadslaging gehouden over de vraag of het Oecumenische Patriar- chaat de bevoegdheid heeft zonder instemming van andere kerken, autonomie of autocefalie te verlenen aan een kerk die daarom vraagt. De Metropoliet Makarij, hoofd van de Autocefale Oekraïens-orthodoxe Kerk .