Jaargang 65 Nummer 2

Pokrof 6 In een van de depots van de Bijzondere Collecties van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek bevindt zich een collectie Koptische papyri en per- kamenten, geïnventariseerd als Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Hs. Collectie Koptisch. De afkorting hs. staat voor handschrift. Het betreft handschriften die gemaakt zijn van de papyrusplant: papyri, of van dieren- huiden: perkamenten. Nick Pouls, redactielid van Pokrof en zelf boekhis- toricus, doet uit de doeken wat deze collectie zo bijzonder maakt. W at op deze uiterst fragiele en ge- schonden papyri en perkamenten gelijk in het oog springt, is het Kopti- sche schrift. De aanwezigheid van deze Kopti- sche papyri en perkamenten in de Bijzondere Collecties van de Utrechtse Universiteitsbiblio- theek roept meteen allerhande vragen op: – Wie heeft deze papyri en perkamenten gemaakt? – Waar komen de papyri en perkamenten vandaan? – Uit welke periode dateren ze? – Welke teksten zijn er precies over- geschreven? – Waar werden deze teksten voor gebruikt? – Zijn deze fragmenten deel van één codex, meerdere codices of zijn het toch afzonder- lijke tekstfragmenten? – En nog interessanter: hoe zijn de Koptische papyri en perkamenten in Utrecht terecht- gekomen? Wat is deKoptische taal? De papyri en perkamenten zijn overgeschreven in het Koptisch. Wat is de context van die taal binnen de geschiedenis? Om de historische bronnen die deze Koptische handschriften zijn, in een breder kader te plaatsen, is het goed om stil te staan bij enkele kenmerken van de taal. Het oude Egypte kent vijf verschillende fasen van het zogeheten ‘Egyptisch’: 1. Oud-Egyptisch (2700-2200 v.C.); 2. Middel-Egyptisch (2200-1800 v.C.); 3. Nieuw-Egyptisch (1580-700 v.C.); 4. Demotisch (vanaf 800 v.C.); 5. Koptisch, het laatste stadiumvan de taal van het Oude Egypte. Dit Koptisch is samengesteld uit het Egyptische Demotisch als basis, met veel elementen uit het Koinè Grieks, een taal die vanaf de Hellenisti- sche periode werd gebruikt. Koptisch is een Koptische papyrus. (Foto: Universiteitsbibliotheek, Utrecht) Koptische papyri en perkamenten in Utrecht