Jaargang 65 Nummer 1

Pokrof 4 het Slava -brood (de kolac v ). Hierover wordt het zegengebed uitgesproken, en dan over de ande- re feestgaven en de familieleden. Het ritueel De Slava is dus een kerkelijke viering in de fa- milie als gedachtenis van de eerste voorvader in de familie die het christelijke geloof heeft aangenomen. Men volgde daarbij plaatselijke gebruiken, maar steeds was er die zegening van de gaven. Zoals de Slava nu gevierd wordt, da- teert ze uit 1862 toen metropoliet Mihajlo Jo- vanovic het ritueel vastlegde. Daarmee werd het kerkelijke karakter van de Slava benadrukt: een Servisch-orthodoxe familie is kerk in het klein. Het ritueel bestaat uit twee delen: de kleine waterwijding (zoals bij alle feestelijke vierin- gen) én de wijding van het Slava -graan met het aansnijden van het Slava -brood; dat wordt overgotenmet gezegende wijn. Dit tweede deel wordt gevierd in de kerk, op het einde van de Goddelijke Liturgie, of in het huis van de familie waar het feest wordt voortgezet. Men vindt het ritueel in het Trebnik, het dienst- boek van de priester, met daarin een kort en kernachtig gebed voor de wijding van het graan, gevolgd door het zegenen van de wijn, het brood en de overige gaven; dan het aan de onderkant in kruisvorm snijden van het brood, en het overgieten met gezegende wijn, even- eens in kruisvorm. Daarna volgt een gebed om gezondheid en voorspoed voor de familie, waarbij de namen genoemd worden, en voor de overleden verwanten. Ook worden de namen genoemd van de aanwezige gasten, want ook zij nemen deel aan deze feestelijke viering van de Slava . De gaven De belangrijkste elementen van de Slava zijn het graan, en het aansnijden van het Slava - brood. Het Slava -brood wordt tijdens het zin- gen van drie hymnes (ter ere van de patroon- heiligen) rond gedraaid en van onder in kruis- vorm aangesneden. Dan wordt er een beetje wijn over gegoten. De gaven van de Slava – en ook de hele maaltijd die volgt – zijn geheel in overeenstemming met de kerkelijke voorschriften van de kalender: als het dus een vastendag is, zijn de gaven volgens de voorschriften van de vasten. Het gebruik van drank hoort bescheiden te zijn. De sfeer is feestelijk en opgewekt, maar tegelijkertijd is men zich bewust van de religieuze context. Men bidt tot God om zegen en alle goeds, ook voor elkaar op voorspraak van de heilige die men gedenkt. Als het ritueel in huis gevierd wordt, dan gebeurt dat meestal vóór het middagmaal, aan de tafel in de woonkamer, waar aan de muur een icoon van Christus, een icoon van de patroonheilige van de familie en andere iconen han- gen – als het ware de huisiconosta- se. Ook zijn er de andere liturgi- sche benodigdheden zoals een wierookvat, een brandende kaars, wierook en kooltjes voor het wie- rookvat, brood en graan met de wijn; daarbij ook de etenswaren voor na het ritueel. Na het ritueel begint het feliciteren – van de gastheer en alle aanwezigen – en komt het feest op gang. Namen voor het ritueel De Slava is bekend onder verschil- lende namen, die moeilijk te ver- talen zijn: Slava (eer) , Sveto, Sve- tac, Sveti dan, Sveden (heilige dag) , Sece me ‘leb, Dizanje slave, Svecarst- vo, Krskikolac v (Slava-brood) , Spo- men (gedachtenis). Tafeltje met de attributen van het Slava-ritueel, waar- onder de icoon van de heilige, de kaars en het Slava- brood (Foto: archief D. M. Kalezi c ).