Jaargang 64 Nummer 5

Pokrof 5 De kloostergemeenschappen van Athos Een kritisch geluid tegen de oecumene De ‘oecumene’ is in de christelijke tradi- tie de dialoog, het wederzijds begrip en de samenwerking tussen verschillende kerkgemeenschappen. De oecumeni- sche interesse binnen de Oosters-ortho- doxe Kerk heeft zich gaandeweg de twintigste eeuw ontwikkeld. Enkele voorbeelden zijn de Orthodoxe deelna- me aan de vergaderingen van de Wereldraad van Kerken, de Panorthodoxe Conferenties en de ont- moetingen tussen Paus Paulus VI (paus: 1963-1978) en de oecumenisch patriarch van Constantinopel Athenagoras I (patriarch: 1948-1972) in de jaren 1964-1967. M et de opkomst van de oecumene aan het begin van de twintigste eeuw ont- staat er ook een kritische tegenreactie vanuit eenGrieks schiereiland. Athos is in de elf- de eeuw op de Heilige Berg gesticht door de By- zantijnse keizers tot gedachtenis aan de heilige maagd Maria en werd het zogeheten ‘spirituele hart’ van het Orthodoxe christendom. Als au- tonoom gebied binnen de territoriale grenzen van Griekenland heeft Athos, met zijn twintig kloostergemeenschappen en twaalf skites, een unieke positie in het oecumenisch debat. De oe- cumene heeft ervoor gezorgd dat de relatie tus- sen de kloostergemeenschappen vanAthos en de Orthodoxe kerkleiders lange tijd onder druk is komen te staan. Waardoor is deze kritische hou- ding van de kloostergemeenschappen van Athos ten opzichte van de oecumene in de Orthodoxe Kerken in de twintigste eeuw ontstaan? Hoe ont- wikkelde zich de relatie tussen de kloosterge- meenschappen van Athos en de patriarch van Constantinopel door deze geschillen? Twee historische documenten Er zijn twee historische documenten die ken- schetsend zijn voor de kritische houding van de kloostergemeenschappen van Athos ten opzich- te van de opkomende oecumene aan het begin van de twintigste eeuw, namelijk een patriarcha- le encycliek uit 1920 en de Oorkonde van Athos uit 1924. Dafni, het havenplaatsje van Athos, waar iedere pelgrim die de H. Berg bezoekt aankomt. (Foto: E.A.Lefterov/Wikimedia Commons)