Jaargang 64 Nummer 4

Pokrof 1 5 De lange weg naar verzoening Servisch-orthodoxen en katholieken op de Balkan Met een zakelijke ver- klaring, exact een jaar na de eerste sessie, rondde de Gezamenlijke Servisch-orthodoxe / Rooms-katholieke Commissie op 13 juli 2017 haar besprekingen over de rol van de zalige Alojzije kardinaal Stepinac (1898-1960) vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog af. De commissie werd in 2016 ingesteld door paus Franciscus in reac- tie op een brief van de Servisch-orthodoxe patriarch Irinej uit 2014 waarin de patriarch zijn veront- rusting uitspreekt over Stepinac’ mogelijke heiligverklaring. H et instellen van de commissie leidde tot veel beroering en onbegrip in Kroatië en tot positieve en instemmende reac- ties in Servië. Op zich was dat niet vreemd. De Kroatische en de Servische visie op de geschie- denis van de 20 e eeuw staan in veel opzichten diametraal tegenover elkaar. Dat geldt ook de persoon van de Zagrebse aartsbisschopAlojzije Stepinac enmet name zijn rol in de Onafhanke- lijke Kroatische Staat tijdens de Tweede We- reldoorlog. Moedige kerkleider Door katholieken in Kroatië wordt Stepinac ge- roemd vanwege zijn moed en standvastigheid als religieus leider van het Kroatische volk tij- dens en ná de Tweede Wereldoorlog. In 1941 steunde hij de onafhankelijkheid van de Kroati- sche staat. Er zijn getuigenissen dat hij zich in de oorlogsjaren inzette voor mensen die ver- volgd werden. In 1943 sprak hij zich openlijk uit tegen de Jodenvervolging. Na de oorlog werd kardinaal Stepinac in een politiek proces tot 16 jaar dwangarbeid veroor- deeld. In 1951 werd deze straf onder internatio- nale druk afgezwakt. De laatste jaren verbleef hij onder huisarrest in zijn geboortedorp Kraši. Pius XII verhief hem in 1953 tot kardinaal. De autoriteiten gaven hem echter geen toestem- ming om daarvoor naar Rome te reizen. noch om in 1958 deel te nemen aan het conclaaf dat leidde tot de verkiezing van paus Johannes XXI- II. De herinnering aan kardinaal Stepinac is sinds zijn overlijden op 10 februari 1960 door de Ka- tholieke Kerk in Kroatië onafgebroken geculti- veerd. Dat gebeurde tot aan het midden van de jaren tachtig in weerwil van de Joegoslavische autoriteiten, die kardinaal Stepinac bleven be- schouwen als een vijand van de Joegoslavische staat en een bron van religieus nationalisme of zelfs clero-fascisme. Vanaf het midden van de jaren tachtig treedt een kentering in als de dag- boeken van de openbare aanklager Jakov Bla- ževic / gepubliceerdworden. Daaruit blijkt dat kardinaal Stepinac na de oor- log slachtoffer is geworden van politiek ge- stuurde rechtspraak. Inmiddels was in Rome op initiatief van de Katholieke Bisschoppenconfe- De commissie-Stepinac bij het graf van de H. Petrus in de Sint-Pieter te Rome.