Jaargang 64 Nummer 4

Pokrof 1 6 rentie van toenmalig Joegoslavië een proces ge- start omkardinaal Stepinac zalig te verklaren. Paus Johannes Paulus II sprak op 3 oktober 1998 de zaligverklaring uit in het bedevaarts- oord Marija Bistrica, niet ver van het geboorte- dorp van kardinaal Stepinac. Collaborateur of erger Servische historici en met name Servisch-or- thodoxe theologen zien het heel anders en be- schouwen kardinaal Stepinac als een collabora- teur van het fascistische regime ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, de Onafhankelijke Kro- atische Staat (NDH) van Ante Pavelic / (1889- 1959). Stepinac wordt door de Servische pa- triarch en synode verweten dat hij gezwegen heeft, terwijl hij wist dat het Ustaša-regime “drie orthodoxe bisschoppen, honderden or- thodoxe priesters en monniken en honderddui- zenden orthodoxe gelovigen, zijn medeburgers, op gruwelijke wijze de dood ingejaagd heeft.” De Servische Orthodoxe Kerk heeft in het ver- leden bij de Katholieke Kerk in Kroatië vaak aangedrongen op een publieke schuldbekente- nis voor de wandaden van het Kroatische regi- me tijdens WO II. De Katholieke Kerk is het zeer oneens met de Servische-orthodoxe visie op die geschiedenis en verweert zich tegen de beschuldigingen als zou de Katholieke Kerk verantwoordelijkheid dragen voor de misdaden van het Ustaša-regime. De botsing van tegenge- stelde visies en interpretaties bestaat al decen- nia. Tot een gezamenlijk onderzoek, laat staan verwerking van de geschiedenis is het tot nu toe nooit gekomen. Aan de vooravond van de oorlo- gen die in de jaren negentig tot de ontbinding van Joegoslavië leidden, werden deze tegenge- stelde visies volop politiek en ideologisch uitge- speeld. Gezamenlijke commissie Het besluit van paus Franciscus tot het instel- len van een commissie is in Kroatië niet goed ontvangen. Waarschijnlijk vreest men dat het instellen van deze commissie de heiligverkla- ring zou kunnen blokkeren. In verschillende media is er uitvoerig over gespeculeerd, maar van officiële, kerkelijke zijde zijn de reacties ui- terst spaarzaam geweest. Interessant is de toe- lichting door de nuntius in Kroatië, aartsbis- schop Allesandro D’Errico, in verschillende ra- dio-interviews. Hierin weerspreekt hij de be- wering als zou paus Franciscus met de commis- sie een diplomatiek spel spelen ten behoeve van betere relaties met de patriarchen van Rusland (Kyrill) en Servië (Irinej). Hij wijst erop dat het heiligverklaringsproces is afgesloten en paus Franciscus de heiligverklaring onmiddellijk zou kunnen uitspreken, maar dat hij daarvóór recht wil doen aan de door patriarch Irinej uit- gesproken verontrusting. De paus wil, aldus D’Errico, de dialoog bevorderen over deze ge- schiedenis die aan beide zijden zo gevoelig ligt, en zo bijdragen aan wederzijds begrip en een gezamenlijke visie op die geschiedenis. De commissie stond onder voorzitterschap van de Franse norbertijn Bernard Arduro, presi- dent van de Pauselijke Raad voor de Historische Wetenschappen. Namens de Katholieke Kerk werden drie bisschoppen en twee wetenschap- pers in de commissie benoemd, namens de Ser- vische Orthodoxe Kerk vier bisschoppen en een diplomaat. Vanaf de tweede zitting werd de Servische delegatie uitgebreid met enkele we- tenschappers. Zes bijeenkomsten De commissie kwam zesmaal voor een twee- daagse bijeenkomst bij elkaar. Over iedere bij- eenkomst werd een uiterst kort zakelijk com- muniqué vrijgegeven. Intern werd afgesproken om naar buiten toe geen mededelingen te doen over de discussies en het verloop van de ont- moetingen. Uit de officiële documentatie komt het volgen- de naar voren: Op de eerste bijeenkomst in Rome (12-13 juli 2016) werden de opdracht en de werkwijze be- sproken: gezamenlijk opnieuw het leven van de zalige kardinaal Alojzije Stepinac vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog bestuderen en dit binnen een onderzoek volgens de methodo- logie van de historische wetenschappen die ge- baseerd is op beschikbare documentatie en haar contextualisering. Zij is niet van invloed op de procedure van de heiligverklaring van de zalige kardinaal Alozije Stepinac, die uitslui- tend valt onder de bevoegdheid van deH. Stoel. In de tweede tot en met de vijfde zitting – op verschillende plaatsen in Kroatië, Servië en Montenegro – is Stepinac’ verhouding tot de Servische Orthodoxe Kerk, tot de Onafhanke- lijke Kroatische Staat én tot de communistische vervolging besproken. Op de zesde zitting, 12 en 13 juli 2017 wederom te Rome, sluit de commissie haar werkzaamhe- den af. De commissie is te gast in Domus Sanctae Marthae, waar ook paus Franciscus woont. Of er een ontmoeting met paus Franciscus heeft plaats gevonden, wordt in het communiqué niet -