Jaargang 63 Nummer 1

Pokrof 1 7 V an de Russische teksten van vóór de 19e eeuw is nog weinig vertaald; er ver- schijnt af en toe iets in de serie Slavische Cahiers van de Stichting Pegasus, en er is een vertaling van het Igorlied, het verhaal over de veldtocht van prins Igor tegen het steppen- volk der Polovtsy in 1185. En nu hebben we een werk van een flink gro- tere omvang: de Nes- torkroniek , met als onder- titel: De oudste geschie- denis van het Kievse Rijk . 234 bladzijden vertaalde tekst, 32 bladzijden hand- schrift en illustraties, boeiend om naar te kij- ken, en tenslotte 46 blad- zijden commentaren – in dit geval onmisbaar. De oudste redactie is van 1113. De kroniek werd allereerst door een aantal monniken van het Kievse Holenklooster geschreven. Mogelijk was daar een ‘Nestor’ bij, een andere dan een bekende hagiograaf van die naam, en traditio- neel spreken we van de Nestorkroniek. Vladimir Monomach, onder wiens bewind het Kievse rijk een hoogtepunt bereikte, gaf de opdracht, mogelijk om zijn autoriteit te legitimeren. De “verhalen van de voorbije jaren” bestrijken de geschiedenis allereerst vanaf de Bijbelse Zondvloed, maar in het bijzonder van 852 tot 1117. De Roes, een Varjaagse, noordelijke stam, worden uitge- nodigd te heersen over de Oost-Slavische stammen en de Finnen. Bekend is de discussie: waren dit de Noormannen en waren dit de eerste heersers, of zaten de Roes altijd al in deze streek, en bestuurden ze zichzelf? In ieder geval zit Rjoerik aan het begin van de geschiedenis; zijn opvolger Oleg maakt Kiev tot de hoofdstad; daarna volgen Igor, zoon van Rjoerik; Olga, zijn vrouw, die zich laat dopen; haar heidense zoon Svjatoslav, en diens jongste zoon Vladimir, die Rusland laat kerstenen en met een Byzantijnse prinses trouwt. Onder zijn zoon Jaroslav de Wijze heeft het rijk zijn eerste Russische me- tropoliet en wordt het eerste Russische recht geformuleerd. En de kroniek besluit met zijn zoon Vladimir Mo- nomach. In die jaren moest strijd worden geleverd tegen de Chazaren, een Turks steppenvolk, de Petsje- negen, een Turks no- madenvolk, de heiden- se Polovtsen, en er zijn bemoeienissen met het Byzantijnse rijk en met de Bulgaren. Minstens zo druk hebben de vorsten het met de strijd binnen de eigen familie. De Rjoe- rik-dynastie dijde uit, de erfrechten waren tegenstrijdig en gaven aanleiding tot voortdurende twisten. Het is niet gemakkelijk alle veldslagen te volgen. Er zijn drie Izjaslavs, drie Jaropolks, drie Jaroslavs, en vijf personen die de naam Svjatoslav dragen – om maar enkele namen te noemen. Ze zijn bijna allemaal familie van elkaar, bestrijden elkaar en sluiten verdragen, die dan weer aanleiding geven tot nieuwe twisten. Vladimir Monomach zegt op het eind van zijn leven dat hij 83 keer ten strijde is getrokken. Temeer: er zijn maar weinig politieke personages die echt tot de verbeelding spreken, en de gebeurtenissen zijn lineair weergegeven, zonder veel plots en dieper liggende verbanden. Een stamboom achter in het boek houdt de lezer bij de les. Handzaam zijn ook de twee kaartjes, een met de steden waarom strijd werd geleverd, en een met de stammen en volkeren die de eenheid van het Rijk bedreigden. Er zijn drie soorten tekst. Allereerst de verslagen van de politieke gebeurtenissen. En dan zijn er de legenden. Over de apostel Andreas, broer van Petrus, die op weg naar Rome over de Dnjepr vaart en een heuvel ziet De Nestorkroniek vertaald