Jaargang 63 Nummer 1

Pokrof 1 4 werd Macedonië deel van de communistische Republiek Joegoslavië van Tito. Sinds 1991 is het land onafhankelijk en heet het officieel de ‘Vroegere Joegoslavische Republiek Macedonië’ (Engelse afkorting: FYROM), een compromis, want de naam Macedonië voor deze republiek wordt door de Grieken betwist en niet erkend. Griekenland verhindert dat het land deel uit- maakt van de EU. In de hoofdstad Skopje heeft de president met veel geld standbeelden laten oprichten van Alexander de Grote en de heiligen Kiril en Metodij (Cyrillus en Methodius), Kli- ment (Clemens) en Naum, om Macedonië’s eigenheid en christelijke identiteit te benadruk- ken. Het christendom: De apostel Paulus bezocht Macedonië. Hij prees de vrijgevigheid van zijn bewoners. Omstreeks de 4 e eeuw bestond er een gevestigde christelijke kerk met een metropoliet van Scupi (= Skopje). Zo’n vijf eeuwen later, in 852, reisden Kiril en Metodij vanuit Thessaloniki met een missie- opdracht van de Byzantijnse keizer naar Slavisch Macedonië-Bulgarije en bekeerden er de khan (vorst) en diens familie. Kiril en Metodij hadden de Slavische taal geleerd en, teruggekeerd naar Byzantium, ontwierpen zij in Constantinopel een Slavisch alfabet: het Glagolitisch schrift. Omdat dit erg ingewikkeld was, is dit door opvol- gers later vereenvoudigd tot wat nu bekend is als het Cyrillisch schrift. Kiril en Metodij vertaal- den de liturgische boeken uit het Grieks in het Slavisch. Paus Hadrianus († 872) stond de invoe- ring van de Slavische taal toe in het Oosten, in plaats van het Latijn. Intussen stierf Kyril in Rome. De meer praktisch ingestelde Metodij ging voort met de missione- ring van andere volken: Bulgaren en Hongaren. De Bulgaarse vorst Boris liet Kliment tot bis- schop wijden met Ohrid als zetel. Kliment nam priester Naum mee, bekend om zijn klooster ten zuiden van Ohrid. Ze stichtten het eerste Sla- vische klooster en een school. In 976 kwam tsaar Samuel in opstand tegen het Byzantijnse gezag en stichtte zijn eigen koninkrijk, met het autoce- fale aartsbisdom Ohrid. Er ontstond een eigen Bulgaars patriarchaat. Na de bezetting door de Turken (vanaf eind 14 e eeuw) kwam de Macedonische Kerk eerst onder het patriarchaat van Constantinopel en later onder het exarchaat van Bulgarije. In 1913 ver- loor Bulgarije de Macedonische bisdommen aan de Serviërs. In 1967 kondigde de Macedonische Kerk eenzijdig haar autocefalie af. Door opposi- tie van het Servische patriarchaat is dit door andere orthodoxe kerken niet erkend. Wel ont- vangen gelovigen van Macedonië de communie in andere orthodoxe kerken Er kwam een schijn- bare overeenkomst met de Servisch-orthodoxe Kerk in 2002, waarbij de Macedonische Kerk deel zou blijven uitmaken van de Servische Kerk. Even later echter hebben de Macedonische bis- schoppen onder druk van de Macedonische rege- ring deze overeenkomst opgezegd, op bisschop Jovan van Ohrid na. Deze werd gevangen gezet en na twee jaar verbannen naar Sint-Petersburg. Momenteel is bisschop Stefan de aartsbisschop van de Macedonisch-orthodoxe Kerk. De rege- ring hecht grote waarde aan een zelfstandige Macedonische Kerk. Macedonië heeft een overvloed aan wonderschone middeleeuwse kerken, geheel versierd met fres- co’s die tot de mooiste ter wereld behoren. Ze zijn het hoogtepunt van de Byzantijnse kunst uit de 13 e en de 14 e eeuw. Opvallend is de menselijke gevoelsuitdrukking op de gezichten, vooral bij de afbeeldingen die het lijden en sterven van Jezus Christus weer- geven. Kunstkenners zeggen dat hiermee de Renaissance is begonnen! De meeste fresco’s zijn nog in goede staat. Maar van veel gezichten zijn de ogen weggekrast. Kloosterkerk in Macedonië (Foto: H. Liem).