Jaargang 62 Nummer 3

Pokrof 2 0 ving. Hij had een artistieke gave en maakte daar ook gebruik van. Dat was niet zijn doel, maar altijd alleen een middel dat hij gebruikte. Het doel van een gebedsdienst kan alleen zijn de uit- eindelijke vereniging van de mens met God. De woorden, de gebaren, de zang, de iconen en trouwens de hele kerk zijn slechts middelen die de mensen moeten helpen dat doel te bereiken. Het zijn de schepen waarin we ons naar God toe bewegen in de oceaan van ons leven. Maar die middelen mogen niet verwaarloosd worden. Vader Pavel bereikte tijdens de vieringen waar- in hij diende, een zeldzame harmonie tussen vormen inhoud, waarbij de inhoud altijd voorop stond. Poëzie als een vorm van verkondiging Vader Pavel zag de kunst als een scheppende bezigheid, waardoor God verheerlijkt kan wor- den. De kunst kan uitdrukking zijn van een diep begrip van de schepping en van de Schepper, eigenlijk een bijzondere vorm van verkondiging, een getuigenis van het bestaan van God. Hij maakte daarom in zijn preken regelmatig ge- bruik van de beste voorbeelden uit christelijke Russische poëzie: de gedichten van Aleksander Poesjkin, Aleksej Tolstoj, Osip Mandelstam, Bo- ris Pasternak, Vadsjeslav Ivanov, Maksimilian Voloshin en anderen. Vader Pavel had een jarenlange vriendschap met de hedendaagse dichteres Jelena Poedovkina. Zij is werkelijk een wonderbaarlijke dichteres. Voor de eerste dienst in de heropende kerk van de Myrredragende Vrouwen in Pskov in 1989 schreef zij het volgende gedicht: In de kerk van de Myrrhedragende Vrouwen, beter gezegd in de ruïnes daarvan, wordt weer een dienst gehouden. Dat gebed gaat recht- streeks naar de ontvangende hemel als een zuil, die door de vleugels van een Cherubijn bedekt wordt. De zuil is beschadigd, de cherubijn niet. Ze waren weggevlogen, die zesgevleugelden in vervlogen jaren, maar nu zijn ze teruggekeerd binnen de muren van de kerk. En helemaal beneden verzamelen zich gescheiden vrouwen. Hun zielen zijn beschadigd als die zuil. Hoe moet je een lampje aansteken, wanneer er alleen scherven over zijn? Vrouwen, die vroeger stoer salueerden voor de Konsomol, staan nu voor God. Is er leegte rondom hen? Is er in hun ziel plaats voor een wonder? ‘Hij is niet dood, hij is verrezen’ melden ons de Myrrhedragende Vrouwen. Kerk geboren in liefdesrelaties De gedichten die vader Pavel tijdens de diensten reciteerde, hadden een grote invloed op de men- sen. Het was voor hen een soort aardverschui- ving. Na een viering kwamen mensen regelmatig naar mij toe met de vraag wat voor gedicht vader Pavel gekozen had. Daarna gingen ze dat, ver- moed ik, opzoeken in de bibliotheek of op inter- net. Ik eindig met een prachtig gedicht van Vats- jeslav Ivanov, waarvan vader Pavel bijzonder hield. Hij reciteerde het vaak bij een huwelijk of een verloving. De dichter vergelijkt, in navolging van de apostel Paulus, het huwelijkmet het heilige huwelijk tus- sen Christus en zijn Kerk. De twee die door God (de Derde) worden verenigd, worden een een- heid in God, en zijn geroepen omKerk te worden. De Kerk wordt geboren in liefdesrelaties tussen mensen. Zo’n relatie kan alleen ontstaan en blij- ven bestaan wanneer je daarvoor iets van jezelf opoffert: Zodra wij elkaar in de ogen kunnen zien, ontstaat de Kerk, en een innerlijke dag schijnt uit onze doffe ogen. Een ster schijnt met zeven stralen, een Serafijn heeft ons met zijn ogen aangekeken. Maar de schaduw van de middag smelt en in het hart blinkt een diamant, waarin een naam is gegraveerd. We lezen in elkaar dit teken en fluisteren elkaar toe: ‘Amen’. En de Derde omarmt ons beiden. Bedroefd doen wij een stap terug. Zoals de geest, vol sterren en toch donkerblauw, zoals de wereld, vol geluid en toch stil. Viktor Jakovlev De vertaling van de gedichten en de vertaling-bewer- king van de voordracht zijn van de hand van Paul Baars. Deze heeft het laatste gedicht zelf ook door vader Pavel in Pskov horen declameren. Een aantal preken, inclusief gedichten, zijn op inter- net te beluisteren via YouTube. Wanneer men de link https://www.youtube.com/watch? v=4tu5TQtpnlk intypt, komt men op een preek met gedicht van vader Pavel Adelgeim. De andere (alle- maal Russische) video’s met zijn preken verschijnen dan tegelijkertijd vanzelf in de rechtermarge van YouTube.