Jaargang 61 Nummer 4

Pokrof 5 versterkt haar presentie langs de Russische grenzen, hetgeen Poetin een onbegrijpelijk gebaar van agressie noemt. De Verenigde Sta- ten roepen om harde economische sancties, maar de Europese Unie wil haar handelsbelan- gen niet lichtvaardig op het spel zetten. Het is niet waarschijnlijk dat Poetin zich door sanc- ties van welke aard dan ook zal laten tegenhou- den. Hij heeft een strategie van de lange adem. Van de Russische staatsbegroting gaat mo- menteel 32,5 % naar defensie, een percentage dat aan de jaren van de Koude Oorlog doet den- ken. Een militaire confrontatie met het Westen schijnt hij niet te duchten. Zoals het er momen- teel uitziet, moeten wij op alles voorbereid zijn. De kerken De lezers van Pokrof zullen ongetwijfeld geïnter- esseerd zijn in de rol van de kerken in de politie- ke ontwikkelingen. Deze rol is in het huidig con- flict heel beperkt. Tijdens de demonstraties op de ‘Maidan’, het Kievse Onafhankelijkheids- plein, waren de kerken duidelijk aanwezig. Ze hadden een eigen tent, waar voedsel, medische zorg en pastorale hulp geboden werden, hetgeen leidde tot praktische samenwerking tussen or- thodoxen, katholieken en protestanten, die an- ders – jammer genoeg – langs elkaar heen leven. De Grieks-katholieke Kerk, die ten tijde van de Sovjet-Unie verboden was, heeft er uiteraard alle belang bij zich niet weer door Moskou te laten overheersen. De orthodoxen hebben het probleem van het dubbele patriarchaat. Er bestaat sinds de natio- nale onafhankelijkheid een zelfuitgeroepen ‘pa- triarchaat van Kiev’, dat evenwel in de ortho- doxe oecumene geen canonieke erkenning heeft gekregen. Het merendeel van de orthodoxen in Oekraïne valt onder de patriarch van Moskou, met een metropoliet in Kiev. Deze structuur zou natuurlijk heel geschikt kunnen zijn om gelovige Oekraïners en gelovige Russenmet elkaar te ver- zoenen, maar in de gegeven omstandigheden blijkt daar weinig kans op te zijn. Terwijl de motieven voor afscheiding van de oostelijke Oekraïne nog onduidelijk zijn, wordt er wel al een religieus motief genoemd: “het geloof van ons volk te verdedigen tegen de ver- derfelijke invloeden uit het Westen.” Als men bij die verderfelijke invloeden mag denken aan homo-rechten, euthanasie en individuele tole- rantie, dan moet er bij gezegd worden dat deze in de hele Oekraïne, van oost tot west, nogmaar weinig kansen krijgen. De Oekraïense protestanten, zowel de oudere kerken – lutheranen en mennonieten – alsook de jonge, door Amerika geïnspireerde zen- dingskerken leiden hun bestaan in de marge van het nationale gebeuren en hopen dat hun rechten in de toekomst niet weer zullenworden ingeperkt. Oekraïne in de nazomer van 2014 is zoveel als een dubbeltje op z’n kant. ‘Kruis of munt’– hoe zal het terechtkomen? De toekomst zal dat moeten uitwijzen. Klaus van der Grijp Dr Klaus van der Grijp is emeritus-predikant en woont met zijn Oekraïense echtgenote in Kiev. De Michaëlskerk te Kiev van de Oekraïense Orthodoxe Kerk van het patriarchaat Kiev (Foto: P. Brenninkmeijer).