Jaargang 54 Nummer 2

Samen met Roemenië in de EU POKROF 7 “Land van godsdienstig geduld” Onder verwijzing naar de para- graaf over godsdienstvrijheid in het edict van Torda uit 1568 wordt het Transylvaanse vorsten- dom in de historische literatuur wel “het land van godsdienstig geduld” genoemd. Transylvanië is een typisch geval. Het is een plek die door de eeuwen heen een thuis bood en biedt aan tal- loze verschillende culturen, vol- ken en religies. Zoals bekend is uit de geschiedenis, worden geo- politieke territoria met een etnisch-religieuze veelkleurig- heid geconfronteerd met dilem- ma’s: men moet kiezen tussen samenwerking of tegenwerking, tussen de waarheden van min- derheden of die van de meerder- heid, tussen een geopolitieke, religieuze of etnische identiteit, enzovoort. Hongaren en Saksen Transylvanië stond - in ieder geval vanaf de 9e eeuw - onder invloed van de twee grootste christelijke centra, Rome en Constantinopel. Een duidelijke Lutherse kerk (13e e.) van Nagydisznód (Roemeens: Cisnadie Duits: Heltau) in Transylvanië. (Foto: collectie D. Nagy) “Transylvanië is een mijn vol met schatten! Het is jammer dat de locale mensen met de rijkdom van de natuur weinig tot niets doen”, aldus de observatie van een westerling die na de val van het communisme voor de eerste keer in zijn leven in het westelijke gedeelte van Roemenië kwam. Dit gedeelte wordt door de Karpaten van de rest van het land gescheiden. Transylvanië is een mijn vol met schatten, niet alleen wat de natuur betreft, maar vooral wat de eeuwenlang samenlevende verschillende christelijke denominaties aangaat. distantiëring van het oosterse christendom kwam toen de Hon- gaarse koning István (Stefan), die op 20 augustus 1083 heilig ver- klaard werd, in 1001 voor het westerse christendom koos. De Slavische groeperingen, die voor de komst van de Hongaren aan- wezig waren, bleven trouw aan het oosterse christendom, net zoals de Roemenen, die aan het eind van de 12e eeuw naar Tran- sylvanië kwamen. De etnische veelkleurigheid groeide met de komst van Duitsers: de zogehe- ten ‘Saksen’ (en later de Schwa- ben), die door Hongaarse vor- sten waren uitgenodigd en territoriale autonomie kregen. Vanaf die tijd werd Transylvanië ook onder de naam Siebenbür- gen (Zevenburgen) bekend. Op de religieuze kaart van Tran- sylvanië heeft de Reformatie de grootste veranderingen teweeg gebracht. De Saksen waren de eersten die zich de leer van Luther eigen maakten. In 1553 hebben ze hun landelijke kerk opgericht. Een jaar later ont- stond er ook een Hongaarse lu- therse kerk. Terwijl de Saksen tot op heden luthers zijn gebleven, bekeerden vele Hongaren zich tot verschillende takken van de Reformatie, bleven rooms-ka- tholiek of keerden terug naar het rooms-katholicisme. De tweede helft van de 16e eeuw is een uit- stekend voorbeeld van de vitali- teit van het religieuze samenle- ven in Transylvanië. Rooms- katholieken, lutheranen, calvi- nisten en anti-trinitariërs (uni- tariërs) zorgden ervoor dat het Transylvanië, rijk aan christelijke denominaties (