Jaargang 54 Nummer 2

POKROF 17 menvallen met verschillen tus- sen katholieken en Orthodoxen (waarmee oude conflicten nu als binnen-christelijke conflicten tussen de verschillende confes- sies kunnen opspelen). Ander- zijds maken deze nog steeds sterke tribale loyaliteiten het voor de latere migranten, bij- voorbeeld de Palestijnse en Ira- kese christenen, soms moeilijk aansluiting te vinden. Vooral de Palestijnse christenen zijn vaak hoger opgeleid, sterk stedelijk georiënteerd en individualisti- scher dan de Jordaanse christe- nen, voor wie de traditionele tri- bale verbanden nog steeds een fundamentele rol spelen. Koningshuis en politiek Opvallend in Jordanië is ook de rol die het Hashemitisch ko- ningshuis speelt. Onder andere door zijn intensieve betrokken- heid bij het Royal Institute for Inter-Faith Studies (opgericht in 1994) zorgde prins El Hassan bin Talal ervoor dat interreligieuze dialoog een respectabel onder- werp is, waar islamitische en christelijke leiders actief bij betrokken zijn. Daarbij speelt natuurlijk een belangrijke rol dat het Jordaanse koningshuis, dat met gebruikmaking van een vorm van geleide democratie zelf de touwtjes stevig in handen houdt, ervoor kiest een gematig- de koers te varen. Dit geldt niet alleen voor de staatsislam, maar ook voor de politiek, die ondanks de sterke greep van het konings- huis, democratischer is dan in veel andere Arabische staten. Op dit moment zijn het vooral de leden van de Moslimbroeder- schap die zowel politiek als reli- gieus de koers van het konings- huis ter discussie stellen. Het is het koningshuis er veel aan gele- gen hun invloed zo beperkt mogelijk te houden en daarbij niet alleen de meerderheid van de moslims maar ook de christe- lijke gemeenschappen aan zich te binden. In de internationale politiek speelt het Jordaanse koningshuis een vergelijkbare rol, waarbij vooral koning Hussein, de vader van de huidige vorst, een belangrijke bemidde- lende rol heeft gespeeld tussen Israel en westerse staten ener- zijds en de verschillende Ara- bische staten anderzijds. Dit alles draagt bij aan een politiek klimaat waar christenen, actief in verschillende partijen ter rechter- en linkerzijde, zich re- delijk op hun gemak voelen en minder geneigd zijn het land te verlaten. Toekomstperspectieven Zoals overal is ook in Jordanië de positie van minderheden in gro- te mate afhankelijk van de poli- tieke stabiliteit van het land. Meer dan in de meeste landen van het Midden-Oosten, heeft Jordanië een traditie van zulke stabiliteit opgebouwd. Deze sta- biliteit is niet alleen te danken aan het koningshuis dat een gro- te mate van respect en waarde- ring heeft afgedwongen, maar ook aan de egalitaire tribale samenleving die aan de Jordaan- se staat ten grondslag ligt. Dit betekent dat voor een kleine minderheid als de christenen Jordanië veel mogelijkheden biedt om op vrijwel alle niveaus van de samenleving en de staat te participeren. Daardoor zijn ook de lange-termijn vooruit- zichten hier gunstiger dan op de meeste andere plaatsen in het Midden-Oosten. Wel lijkt ook in Jordanië het aantal christenen relatief gezien licht af te nemen. De belangrijkste reden hiervoor is het lagere geboortecijfer van de christenen, dat niet alleen voortkomt uit andere ideeën over gezinsvorming, maar ook uit een gemiddeld hogere levens- standaard en hoger opleidingsni- veau. Christelijke migratie uit Jordanië is veel minder sterk dan uit omringende landen als Israël en Palestina. Direct verbonden met de politie- ke stabiliteit van Jordanië, is het belang dat dit koninkrijk hecht aan westerse bezoekers. Niet in het bezit van grote hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen, is de economie in grote mate afhanke- lijk van toerisme, pelgrimage en de aanwezigheid van internatio- nale organisaties in de hoofdstad Amman. In dit deel van de eco- nomie spelen christenen een belangrijke rol. Niet alleen door hun bijdrage aan de toeristische infrastructuur, maar juist door zich als hoeders van de christe- lijke heilige plaatsen op te wer- pen en te laten zien dat deze plaatsen niet alleen in het verle- den van christelijke presentie getuigen. In Madaba is bij uit- stek te zien hoe de actieve inzet van lokale christenen, in samen- werking met westerse missiona- rissen en wetenschappers (van bijbelwetenschappers tot arche- ologen en historici), kan leiden tot conservatie van de oude pel- grimsplaatsen én tot bloei van de lokale zeer gemengde gemeen- schap van moslims en christe- nenen van allerlei soort. Heleen Murre-van den Berg